ORIGINAL_ARTICLE
برهان صدیقین و تأثیر آن در نظریۀ ترادف صفات الهی از دیدگاه ابن سینا
این نوشتار به بررسی دو مسئلۀ اصلی که ابن سینا در آثار خود مطرح نموده، یعنی برهان صدیقین و ترادف صفات، و رابطۀ میان آنها میپردازد؛ بدین منظور برهان صدیقین، اشکالات و مبانی فلسفی آن، ترادف صفات و رابطۀ برهان صدیقین و ترادف صفات از دیدگاه ابن سینا بررسی میشود و آشکار میگردد. برهان صدیقین از حقیقت وجود آغاز میکند و ادعای ملاصدرا مبنی بر آغاز برهان ابن سینا از مفهوم وجود مخدوش است. همچنین ترادف صفات، نظریهای که مقبول ملاصدرا واقع نشد و به شدت مورد انتقاد قرار گرفت، بررسی شده و روشن میگردد که این نظریه بر خلاف تعدد مفهومی صفات، با تنزیه صفات از حیثیات ذهنی برتر از دیدگاه تعدد مفهومی ملاصدراست و در نهایت برهان صدیقین ابن سینا همان برهان شبه لِمّ، متناسب با ملازمات عامه، نوعی از برهان اِنّ است و همین برهان عهدهدار اثبات وجود صفات، ترادف و تعریف آنهاست.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_428_70e35e8e5843b90544065fdb97565297.pdf
2017-01-20
3
24
برهان صدیقین
صفات الهی
ترادف صفات
ابن سینا
ملاصدرا
اعظم
ایرجی نیا
airajinia@um.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین و بررسی ادراک حسی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی
پس از پذیرش تجرد نفس، یکی از مسائل مهمی که در فلسفه طرح میشود این است که نفس که موجودی مجرد است چگونه به موجودات محسوس عالم طبیعت علم پیدا میکند و کیفیت ادراک حسی چگونه است؟ مبنای ملاصدرا در مسئلۀ ادراک حسی نسبت به فلاسفۀ قبل از خودش بسیار متفاوت است؛ به طوری که از نظر او، صور علمی حسی، مجرد از مادهاند و فاعل ایجادکنندۀ این صور خود نفس است و نفس به وسیلۀ همین صور به اشیای مادی علم پیدا میکند. بنابراین نفس در خیال متصل، صور اشیای مادی را مشاهده میکند. علامه طباطبایی به گونهای دیگر در صدد تبیین چگونگی ادراک حسی برآمده است. از نظر ایشان به ازای هر فرد مادی، یک فرد مجرد مثالی در خیال منفصل وجود دارد که در ادراک حسی نفس به علم حضوری، فرد مثالی را که در عالم مثال تحقق دارد، مشاهده میکند. بنابراین ادراک حسی از سنخ علم حضوری است نه علم حصولی. در این نوشتار، ابتدا آرای این دو حکیم در مسئلۀ ادراک حسی بیان شده و سپس صحت این دو دیدگاه نقد و بررسی شده است و بیان شده که مسئلۀ ادراک حسی طبق نظریۀ ملاصدرا قابل حل میباشد اما ادلۀ نظریۀ علامه و لوازم نظریۀ ایشان قابل خدشه است.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_429_9b3c1bd72a6a365e5e72e5b463dadd88.pdf
2017-01-20
25
44
ادراک حسی
انشای صور
علم حصولی
عالم مثال
علم حضوری
ملاصدرا
علامه طباطبایی
جواد
پارسایی
ja.parsaee@gmail.com
1
دانشگاه باقرالعلوم
LEAD_AUTHOR
سیدمحمد
موسوی بایگی
mmusawy@gmail.com
2
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
انحاء ادراک کلی مبتنی بر علمالنفس صدرایی
صدرالمتألهین فیلسوفی است که در باب «کلی»، نحوه و شرایط ادراک آن، نظریات بدیعی دارد که مبتنی بر امور زیر است: اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری و مُثُل افلاطونی. او در باب ادراک کلی از تعبیر «مشاهده از دور» استفاده میکند که این تعبیر با عنایت به عبارات خود او دو تفسیر دارد و البته شاید فقط یکی از این دو تفسیر را بتوان رأی نهایی او در مسئله دانست. نحوۀ ادراک کلی و شرایط این ادراک نیز در آثار او بیانهای متفاوتی دارند. نگارنده با نظر به مبانی صدرا در این باره، سعی در جمع این عبارات مختلف دارد و معتقد است که ادراک کلی در فلسفۀ صدرایی امر ذومراتبی شامل موارد زیر است: ادراک کلی سعی، ادراک کلی مفهومیِ منزه از تخیل، ادراک کلی
مفهومی به کمک تخیل و ادراک صورت خیالی قابل صدق بر کثیرین.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_430_c7e5be680e9b17fd1a0915a4528671f4.pdf
2017-01-20
45
64
صدرالمتألهین
کلی
ادراک
تجرد مثالی
تجرد عقلی
صورت خیالی
مرتضی
طباطبائیان نیم آورد
mortazatabatabaian@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
نفیسه
اهل سرمدی
sarmadi.na58@gmail.com
2
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تطور تاریخی چیستی مشهورات نزد منطقدانان مسلمان
این پژوهش در صدد بررسی تطور تاریخیِ چیستی مشهورات نزد منطقدانان مسلمان است. حاصل بررسی این است که فارابی و ابنسینا برای مفهوم کالجنس برای مشهورات به رأی ظنی قائل هستند و هر دو در بیان خاصه به نقش غایی مشهورات در حوزۀ عمل اشاره میکنند. منطقدانان بعدی، قضیه را به عنوان مفهوم کالجنس برای مشهورات برگزیدهاند که میتواند نشاندهندۀ تغییر موضع آنان در مفهوم قضیه و دامنۀ آن باشد. منطقدانان قبل از قرن هفتم، تعاریفی مشابه النجاة و الاشارات ارائه کردهاند. منطقدانان قرن هفتم از قید «یحکم» استفاده نمودهاند که چنین رویکردی حاصل مباحث وجوب تصدیق، ملاک و عوامل مشهورات در طرح فطرت محسوب میشود. در این میان، دیدگاه خواجه طوسی و علامه حلی به علت وضع جدید در اقسام و پی بردن به اشتراک لفظی معنای مشهوره از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. مهمترین رویکردها در تعاریف شارحان الرسالة الشمسیه مشاهده میشود. آنها مهمترین مسائل را از دیدگاه خود در تعریف مشهورات اخذ کردهاند. قطب رازی به اولین واکنش مردمی در قبال این آرا (اعتراف همگانی) اشاره میکند. تفتازانی به تفاوت اعتبار میان یقینیات و مشهورات اهمیت میدهد و سیالکوتی با مطالعۀ شارحان الشمسیه و با سبک جدیدی به بیان نظریۀ خود میپردازد.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_431_8ad1f5ae0fcd06de87ad843bbcaf917b.pdf
2017-01-20
65
86
چیستی مشهورات
مفهوم کالجنس برای مشهورات
رأی
اعتراف همگانی
مهناز
امیرخانی
amirkhani@alzahra.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
زینب
برخورداری
barkhordariz@ut.ac.ir
2
LEAD_AUTHOR
سیده ملیحه
پورصالح امیری
poorsaleh68@gmail.com
3
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل دیدگاه ارسطو دربارۀ معرفت یقینی در فلسفۀ اولی
ارسطو همسو با افلاطون در قالب میراثی سقراطی مبنی بر تعلق معرفت به امر کلی، به نقد دیدگاه سوفسطاییان و شکاکان میپردازد. بنا بر آرای ارسطو، نه تنها امکان رسیدن به معرفت یقینی وجود دارد بلکه آنچه در فلسفۀ اولی و در ضمن گزارههای فلسفی ارائه میشود، واجد ویژگی یقینی بودن است. ارسطو با نقد دیدگاه افلاطون و بنیان نهادن منطق صوری و روش قیاسی، نقشی برجسته و تأثیرگذار در طول تاریخ فلسفه و به ویژه در ارتباط با فیلسوفان عقلگرا داشته است. ارسطو معرفت یقینی را به شناخت علت گره میزند. بر این اساس، به نظر میرسد که مطابق با مبانی او، معرفت یقینی به نحو کامل دستکم در بخشی از فلسفۀ اولی یعنی حوزۀ جواهر نامحسوس فناناپذیر با دشواریهای معرفتشناختی و منطقی مواجه است.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_432_974be5843c89babb40cdaf7abbaa3b00.pdf
2017-01-20
87
110
فلسفۀ اولی
جوهر
معرفت یقینی
برهان
علت
صورت
حجت اله
مرزانی
marzanihojat@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
رضا
اکبریان
akbarian@modares.ac.ir
2
دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
محمد
سعیدی مهر
saeedi@modares.ac.ir
3
دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
لطف اله
نبوی
nabavi_l@modares.ac.ir
4
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
هویت «بدن» از دیدگاه ملاصدرا
هویت بدن به جهت اینکه بدن یکی از طرفین مسئلۀ نفس و بدن در حکمت صدرایی است، علیالقاعده باید نقش مهمی در تبیین نحوۀ رابطۀ نفس و بدن داشته باشد و شاید یکی از دلایل تفاسیر متعدد از نحوۀ ارتباط نفس و بدن در حکمت متعالیه، عدم تمرکز بر مسئلۀ بدن در حکمت متعالیه باشد. با یک کار فلسفی از طریق تحلیل محتوای عبارات ملاصدرا میتوان چندین عنوان و به دنبال آن سه تصویر از بدن ارائه کرد. بدن، بدن محسوس، بدن اصلی، بدن نوری و روح بخاری عناوینی هستند که ملاصدرا از آنها برای اشاره به هویت یا هویات بدنی استفاده میکند، اما او در پسِ همۀ این عناوین، سه ماهیتِ متفاوت از بدن ترسیم میکند. یکی بدن محسوس که صرفاً جسم و ترکیبی از عناصر است؛ دیگری روح بخاری که به رغم لطافت وجودی، هنوز از موجودات عالم اجسام است و دیگری بدن اصلی یا نوری که از نوعی تجرد ضعیف برخوردار است و به همین جهت امکان ارتباط با هویات فیزیکی در آن فراهم شده است.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_433_7cb748a93a7ee6bce79a8896f20cc151.pdf
2017-01-20
111
130
بدن
بدن محسوس
بدن اصلی
بدن نوری
مسئلۀ بدن
رابطۀ نفس و بدن
هادی
موسوی
hmousavi@rihu.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
انسان و عمومیت خلافت الهی
خلافت الهی آدمu از امور مسلم و قطعی در میان همۀ فرقهها و مذاهب اسلامی است که در آیات قرآن نیز به آن تصریح شده است. معروف و مشهور میان مفسران قرآن کریم آن است که خلافت الهی به آدم ابوالبشر اختصاص نداشته و نسبت به همۀ ابنای بشر عمومیت دارد. ولی بعضی از نویسندگان معاصر بر این باورند که بر اساس آیات و روایات، تنها خلافت آدم ابوالبشر و نهایتاً دیگر انبیا و ائمهM که همگی از مقام عصمت برخوردارند، مسلّم است و تسرّی خلافت به نوع انسان به رغم شهرت آن در کمتر از یک قرن اخیر از جملۀ مشهوراتی است که هیچ دلیل عقلی یا نقلی بر آن وجود ندارد. در این مقاله ادعای مذکور را نقد و بررسی کرده و با ادلۀ عقلی، نقلی و تتبع آثار و اقوال دانشمندان اسلامی به اثبات عمومیت خلافت انسان پرداختهایم.
https://ipd.razavi.ac.ir/article_434_ed3e5e80dd5455412b712ef465d69747.pdf
2017-01-20
131
152
خلافت الهی
آدم
عمومیت خلافت
نوع انسان
مصطفی
میرزایی
mostafa5791@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
حسین
غفاری
hghafari@ut.ac.ir
2
استاد/دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محمدمهدی
کمالی
h.kamali.213@gmail.com
3
LEAD_AUTHOR