2024-03-29T01:53:22Z
https://ipd.razavi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=183
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
شناسنامه علمی نشریه
2013
05
22
https://ipd.razavi.ac.ir/article_974_85f606c1afc7d260dd687558fe6c9d0f.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
روابط مفهومی علم و ایمان در آثار ملاصدرا
جنان
ایزدی
محمدمهدی
مشکاتی
در بررسی معناشناختیِ آثار ملاصدرا، مفهوم ایمان با شبکهای گسترده از مفاهیم مرتبط است. مهمترین این مفاهیم علم است. ملاصدرا علم را به اقسام شرعی و عقلی، دراسَتی و وراثتی، و مکاشفهای و معاملهای تقسیم میکند. علم حقیقی از نظر وی، علم شرعی و عقلی، وراثتی و مکاشفهای است. این علم در اکثر نوشتههای ملاصدرا معادل ایمان دانسته شده است. او دلایلی نقلی، عقلی و لغوی بر این مدعا اقامه میکند. با این حال، علم در عبارات وی گاهی شرط ایمان و گاهی شطر آن است. گاه ایمان شرط علم است و گاه علم و ایمان دو مقولة کاملاً متبایناند. معرفت از نظر برخی مغایر علم است اما ملاصدرا آن را مرادف علم میداند. بدین ترتیب مفاهیم کفر و جهل در آثار وی در مقابل ایمان به کار میروند. کفر گاه معادل جهل و گاه شدیدترین مرتبة آن است. این شبکة مفهومی را میتوان با توجه به دیدگاه ملاصدرا دربارة نقش قوة عاقله در ایمان تبیین کرد. قوت عاقله علتِ ایمان، علم و معرفت است و ضعف عاقله علتِ جهل و کفر. در بینش او سایر قوای انسان مانند واهمه نیز در ایمان و کفر نقش دارند.
معناشناسی
روابط مفهومی
علم
معرفت
ایمان
شرک
جهل
ملاصدرا
2013
05
22
3
26
https://ipd.razavi.ac.ir/article_975_04d07b258a47d50675179958a10cf4bc.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
نسبت نجات و حقانیت از نظر ملاصدرا و جان هیک
سیدمرتضی
حسینی شاهرودی
علی
زنگوئی
علی
اشرف امامی
عباس
جوارشکیان
جانهیک،[1] پژوهشگر انگلیسی در حوزة فلسفة دین، نخستین نظریهپردازی است که عقیدة انحصارگرایی را باطل دانست و معتقد به تکثر در حقانیت و نجات همة ادیان شد. از طرف دیگر، صدرالدین شیرازی گرچه در زمرة کثرتگرایان نیست، بر این باور است که اکثر مردمْ اهل نجاتاند و تنها منکران معاند و جاهلان مقصر ـکه شمار اندکی از مردم را در بر میگیرندـ رستگار نمیشوند. در این جستار ربط و نسبت حقانیت در نجات را از دیدگاه این دو دانشمند بررسی میکنیم.[1]. John Hick (1922-2012).
ملاصدرا
جان هیک
نجات
کثرتگرایی
حقانیت
2013
05
22
27
46
https://ipd.razavi.ac.ir/article_976_69b438f1a0e3d806dc2f0b6696376f10.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
وجوه اشتراک و شباهت در دیدگاههای معرفتشناختی ملاصدرا و هوسرل
علی
حقی
سیدمحمدامین
مداین شیشوان
هوسرل و ملاصدرا دو فیلسوفی هستند که با وجود تفاوت در نظام فکری به مسئلة تیقّن و ماهیت آن پرداختهاند. هوسرل با طرح فروکاهشها[1] و اپوخه[2] و ملاصدرا با طرح مسئلة «اتحاد عقل و عاقل و معقول» راه رسیدن به یقین و کیفیت یقین را شرح دادهاند. در این نوشتار به وجه اشتراک میان این دو فیلسوف از این جنبة معرفتشناختی پرداخته شده است. ملاصدرا با طرح دیدگاه «اتحاد عقل و عاقل و معقول»، پراهمیت جلوه دادن فاعل انسانی در مسئلة شناخت، مجرد دانستن علم و نفس و عدم غیبت مجردات از یکدیگر، معنای ویژهای از یقین را ارائه داده که تا پیش از او مطرح نشده است. البته در این معنای یقین نباید جایگاه علم حضوری و ابتنای علم حصولی بر علم حضوری را فراموش کرد. همین معنای یقین در آثار هوسرل نیز مشاهده میشود. وی آگاهی را ساحت سهجانبة فعل آگاهی، اگو و متعلق آگاهی میداند که با عقل، عاقل و معقول همخوانی دارد و این سه امر در اندیشة هوسرل در اتصاف با یکدیگر قرار میگیرند. هوسرل چونان صدرالمتألهین نقش فاعل شناسا را به عنوان نقطة مرکزی میپذیرد و از آن به عنوان «اگوی استعلایی» یاد میکند.[1]. Reduce.[2]. Epoche.
علم حضوری
بدیهیات
اتحاد عقل و عاقل و معقول
پدیدارشناسی
فاعل و متعلق شناسا
هوسرل
2013
05
22
47
64
https://ipd.razavi.ac.ir/article_977_1d654df0c90c02f0833bbaf68b991fae.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
صفت قیومیت خداوند و نتایج آن در آینۀ حکمت متعالیۀ صدرالمتألهین
مهدی
زمانی
صفات و اسمای الهی، بخش مهمی از مسائل خداشناسی را تشکیل میدهند. صدرالمتألهین نیز بر اساس مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی خویش در حکمت متعالیه به این مباحث اهمیت داده است. او در آثار خویش برای اسم «قیوم» جایگاه ویژهای در نظر گرفته و ضمن بحث از معنا و نوع این اسم، به نحوة ارتباط آن با ذات خداوند و دیگر اسمهای الهی پرداخته است. قیومیت مبدأ صفات اضافی معرفی میشود و به همراه حیات، تفصیل اسم اعظم الهی است. ملاصدرا با بررسی موشکافانه در این اسم، بر اساس اصول حکمت خویش به دریافت نتایج بزرگی از آن نایل میگردد. تبیین نسبت موجودات با خداوند در پرتو اضافة قیومیه، معیت قیومیة حق با اشیا، احاطة قیومیة خداوند بر همة موجودات، توحید افعالی، تدبیر قیومی و بسیاری از معارف ربوبی، از نتایج صفت قیومیت است که ملاصدرا در تنظیم اجزای نظام حکمت ویژة خویش از آنها بهرهها برده است.
قیومیت
صفات الهی
حکمت متعالیه
صدرالمتألهین
2013
05
22
65
82
https://ipd.razavi.ac.ir/article_978_afc03714a6fa47b3e56f9524b6e35d10.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
منزلت عرفان و قرآن در مقایسه با عقل در اندیشۀ ابنسینا
شمس الله
سراج
حسن
رهبر
این جستارْ پژوهشی است دربارة صحت و سقم مدعای مشهور در باب اینکه نظام معرفتیِ ابنسینا صرفاً عقلانی محض است. نگارندگان با بررسی آثار ابنسینا مدعیاند که بر خلاف آنچه در جامعة علمی، ابنسینا را فیلسوفی صرفاً عقلگرا و برهانمحور میدانند، او صرفاً به لحاظ روششناسی تکیه بر عقل و برهان را روش حقیقی فلسفه میداند اما از حیث معرفتشناختی و ارزششناختی، نه تنها عرفان و شریعت را رد نمیکند، بلکه برای آن جایگاهی مهم قائل است. بنابراین مدعای مشهور تنها از جنبة روششناختی آن تأیید میگردد اما از حیث جنبههای معرفتی و ارزششناختی، به هیچ وجه پذیرفتنی نیست، چه ابنسینا بر مباحث عملی و عرفانی و نیز شرع مقدس و آموزههای وحیانی تأکید میکند. همچنین این باور که ابنسینا در اواخر عمر به سوی عرفان و حکمت عملی گرایش یافته است، با مباحث عملی و عرفانیِ طرحشده در نخستین کتابهایش، متعارض مینماید.
قرآن
عقل
ابنسینا
عرفان
نظام معرفتی
ارزششناختی
2013
05
22
83
100
https://ipd.razavi.ac.ir/article_979_e9b4faf82082c7419c46203bc19fd205.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
پدیدههای فراطبیعی در نگرگاه فیلسوفان مسلمان
سیدمحمد
موسوی بایگی
رسول
حسین پور
انسان موجودی است که علاوه بر دارا بودن ویژگیهای جسمانی از ویژگیهای روحانی که برخاسته از نفس مجرد اوست نیز برخوردار است. یکی از پیامدهای مرتبة تجردی انسان ظهور پدیدههای فراطبیعی است. چگونه ممکن است که انسان از وقایع آینده باخبر میگردد و کارهایی انجام میدهد که ابزار و زمینة پیدایش آن فراتر از ماده و قوانین آن است. اگرچه فیلسوفان مسلمان همچون ابنسینا، سهروردی و ملاصدرا و برخی از پیروان آنها در تحلیل چنین پدیدههایی دیدگاههای یکسان و همانندی ارائه نموده و جملگی صدور این آثار را تنها از نفس مجرد امکانپذیر دانستهاند، برخی چون ملاصدرا با مبانی ویژة خود از جمله «تجرد قوة خیال» شاخص مناسبی برای پیدایش این پدیدهها مشخص کردهاند.
نفس مجرد
تجرد برزخی
قوة خیال
رؤیا
واردات غیبی
خوارق عادات
معجزه و کرامات
2013
05
22
101
116
https://ipd.razavi.ac.ir/article_980_71eda8e8e5c614fece28e24a5fa5579d.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
صورتبندیهای مسئلۀ شر در آثار فیلسوفان مسلمان با تکیه بر آرای فارابی، ابنسینا، سهروردی و ملاصدرا
عبدالله
نصری
مجتبی
اعتمادی نیا
تنوع شیوههای مواجهه با مسئلة شر که گاهی در پرتو مفهوم عنایت الهی و گاهی نیز به طور خاص مبتنی بر خیریت محض خداوند، عدالت و رحمت الهی صورتبندی میشود، از ویژگیهای خاص ملاصدرا در این باب به شمار میرود که در فیلسوفان پیش از او کمتر میتوان یافت.مسئلة شر در آثار فیلسوفان مسلمان به ویژه پس از سهروردی عمدتاً در راستای دفع شبهات ناظر به توحید ذات باری و به طور خاص مقابله با شبهة ثنویه مطرح شده است. این وضعیت باعث شده است تا طرح این مسئله، عمدتاً مبتنی بر خیریت محض مبدأ اولی صورتبندی شود، اگرچه قدرت و علم مطلق الهی نیز در این موارد مفروض انگاشته شده است. طرح مسئلة شر در آثار فیلسوفانِ مورد نظر در مقایسه با نظریههای امروزین مسئلة شر، هیچگاه واجد صورتبندی منطقی دقیق، شفاف و مجزا نبوده است. این وضعیت به نوبة خود ناشی از پیشفرضهای فلسفی ـ الهیاتی فیلسوفان مسلمان در باب نظام احسن و دغدغههای عقیدتی ـ فرهنگی آنان به ویژه در مواجهه با شبهة ثنویه بوده است. اما با وجود این نقصان در صورتبندیهای مسئلة شر نزد فیلسوفان مسلمان، امروزه میتوان با بهرهگیری از صورتبندیهای دقیقتر این مسئله در مباحث جاریِ حوزة فلسفة دین، علاوه بر کمک به روزآمدی مباحث فلسفة اسلامی، از پاسخهای فیلسوفان مسلمان در جهت ارائة یک نظریة عدل الهیِ منسجم بهره جست.
مسئلة شر
عنایت الهی
نظام احسن
خیریت محض
شبهة ثنویه
2013
05
22
117
140
https://ipd.razavi.ac.ir/article_981_1a09889d1f41631502b45a8ee8e1298d.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
چکیده عربی
2013
05
22
141
146
https://ipd.razavi.ac.ir/article_982_edcd9f948a1ba6f5c3fad27b7d728ffa.pdf
آموزه های فلسفه اسلامی
آموزه های فلسفه اسلامی
2251-9386
2251-9386
1392
8
12
چکیده انگلیسی
2013
05
22
148
154
https://ipd.razavi.ac.ir/article_983_d3a71b016b72e34c4d36ff688209710b.pdf