روایات خلقت نوری و موضع سه حکیم بزرگ: صدرالمتألهین، فیض کاشانی و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار دانشگاه فردوسی

چکیده

یکی از مهم‌ترین مباحث اعتقادی، مسئله جایگاه وجودی پیامبر خاتمN پیش از مرتبه طبیعت است. شناخت و فهم صحیح این مسئله، در بسیاری از مسائل دیگر همچون تفویض امور خلائق، وساطت حضرات معصومین در آفرینش و برخی دیگر از حقوق ایشان بر مخلوقات، تأثیر قابل توجهی خواهد داشت. یکی از راه‌های شناخت این مهم، بررسی روایات خلقت نوری اهل بیتM است. در این پژوهش تلاش شده تا با گردآوری کتابخانه‌ای اطلاعات و به مدد تحلیل و توصیف داده‌ها، به دیدگاه سه حکیم عالی‌قدر در جهان اسلام، ملاصدرا، فیض کاشانی و علامه طباطبایی، و در ضمن آن، به سه روایت در این باب اشاره شود. حاصلِ به دست‌آمده چنین است که هر سه فیلسوف، روایات خلقت نوری را پذیرفته و لازمۀ آن را عینیت عقل اول و نور پیامبر خاتمN و اهل بیتM می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Narratives of al-Nūr (the Light) Creation and the Position of Three Great Philosophers: Sadr al-Muta'alehin, Fayḍ al-Kāshānī and Allamah Tabatabaei

نویسندگان [English]

  • Sayyedeh Zahra Mousavi 1
  • Sayyed Morteza Husseini Shahroudi 2
  • Muhammad Ali Vatandoost Haghighi Marand 3
1 An MA student of Philosophy & Theology
2 Full professor at Ferdowsi University
3 Assistant professor at Ferdowsi University
چکیده [English]

One of the most important religious issues is the matter of the existential position of khatam al-anbīyāʾ (the seal of the prophets) before the stage of the natural world (matter). The knowledge and correct understanding of this issue have a considerable effect on many other matters such as the delegation (tafwid) of creatures’ matters, the intermediary of the holy infallibles in the creation and some other infallibles’ rights to the creatures. One of the ways to know this important thing is to study the narratives of al-nūr (the light) creation of Ahl al-Bayt (a) (Arabic: أهل البیت). In this note with library data collection, it has been attempted to determine the opinions of three great philosophers in the Islam world; Sadr al-Muta'alehin, Fayḍ al-Kāshānī and Allamah Tabatabaei, and within it to three hadiths. The outcomes are the three philosophers have accepted the light creation and its prerequisite is the first intellect objectivity and the light of the of khatam al-anbīyāʾ (the seal of the prophets) and Ahl al-Bayt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-nūr (the light) creation
  • Khatam al-anbīyāʾ (the seal of the prophets)
  • The first intellect (al-'aql al-awwal)
  • Islamic narrations

مراجع

  1. آشتیانی، میرزامهدی، اساس التوحید، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، امیرکبیر، 1377 ش.
  2. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبداللّٰه، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1404 ق.
  3. حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، مهر تابان، چاپ هشتم، مشهد، نور ملکوت قرآن، 1426 ق.
  4. دیلمی، حسن بن ابی‌الحسن محمد، غرر الاخبار و درر الآثار فی مناقب ابی‌الائمة الاطهارŒ، تصحیح اسماعیل ضیغم همدانی، قم، دلیل ما، 1427 ق.
  5. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، اسرار الآیات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، 1360 ش.
  6. همو، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، حاشیه علامه طباطبایی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
  7. همو، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، مقدمه و تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ هشتم، قم، بوستان کتاب، 1393 ش. (الف)
  8. همو، العرشیه، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران، مولی، 1361 ش. (الف)
  9. همو، المبدأ و المعاد، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354 ش.
  10. همو، المشاعر، به اهتمام هانری کربن، چاپ دوم، تهران، کتابخانه طهوری، 1363 ش. (الف)
  11. همو، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیه، تصحیح و تحقیق و مقدمه سیدمحمد خامنه‌ای، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1387 ش.
  12. همو، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، چاپ دوم، قم، بیدار، 1361 ش. (ب)
  13. همو، شرح اصول الکافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383 ش.
  14. همو، شرح اصول کافی؛ حقیقت توحید (2)، ترجمه شهربانو محلاتی، تهران، برگ سبز، 1393 ش. (ب)
  15. همو، مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین، تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت، 1375 ش.
  16. همو، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، 1363 ش. (ب)
  17. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390 ق.
  18. همو، بدایة الحکمه، چاپ بیست و هشتم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1391 ش.
  19. همو، نهایة الحکمه، چاپ هشتم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1436 ق.
  20. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، الشافی، تصحیح مهدی انصاری قمی، تهران، لوح محفوظ، 1383 ش.
  21. همو، الکلمات المکنونه (چاپ کنگره فیض)، تصحیح علیرضا اصغری، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، 1387 ش. (الف)
  22. همو، المعارف، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، 1387 ش. (ب)
  23. همو، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمٶمنین علی‰، 1406 ق.
  24. همو، انوار الحکمه، قم، بیدار، 1425 ق.
  25. همو، علم الیقین فی اصول الدین، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1418 ق.
  26. همو، عین الیقین الملقب بالانوار و الاسرار، بیروت، دار الحوراء، 1428 ق.
  27. همو، قرة العیون فی اعزّ الفنون (چاپ کنگره فیض)، تصحیح حسن قاسمی، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، 1387 ش. (ج)
  28. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  29. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، چاپ دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
  30. مدرس زنوزی، آقاعلی بن عبداللّٰه، مجموعه مصنفات حکیم مٶسس آقاعلی مدرس طهرانی، مقدمه و تنظیم و تصحیح و تحقیق محسن کدیور، تهران، اطلاعات، 1378 ش.
  31. مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، الاختصاص، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، قم، المٶتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413 ق.
  32. میرداماد، میرمحمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی، التعلیقة علی اصول الکافی، تصحیح مهدی رجائی، قم، خیام، 1403 ق.
  33. همو، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، قم، دار الخلافه، 1313 ق.
  34. همو، القبسات، تصحیح مهدی محقق، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1374 ش. (الف)
  35. همو، جذوات و مواقیت، حاشیه علی بن جمشید نوری، تحقیق علی اوجبی، تهران، میراث مکتوب، 1380 ش.
  36. همو، مجموعه مصنفات، به اهتمام عبداللّٰه نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381ـ1385 ش.
  37. همو، نبراس الضیاء و تسواء السواء فی شرح باب البداء و اثبات جدوی الدعاء، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، قم ـ تهران، هجرت ـ میراث مکتوب، 1374 ش. (ب)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار