قرآن و مسئلۀ خفای خداوند در برهان اختفای الهی شلنبرگ

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

برهان اختفای الهی به‌روایت شلنبرگ یکی از براهین علیه خداباوری است. در قرآن کریم آیاتی در مورد قوم بنی‌اسرائیل و درخواست آنان برای ادراک آشکارگی خداوند و همچنین آیات سورۀ مبارکۀ ضحی و قسم خداوند مبنی بر عدم غیبت خداوند از پیامبر آمده است. این آیات مسئلۀ خفای‌الهی و عملکرد خداوند را در تقاضای انسان برای آشکارگی الهی تبیین می‌کنند. خداوند در پاسخ درخواست آشکارگی و عدم اختفا، هرگونه آشکارگی بصری و حسی را مطلقاً نفی می‌کنذ؛ اما مشاهدۀ حسی و بصری تجلی خود را نفی نمی‌کند. بنابراین از دیدگاه قرآن، بین ایمان به خدای شخصی‌وار و آشکارگی او برای مؤمنان هیچ ضرورت منطقی وجود ندارد. نه آشکارگی خداوند با اعتقاد به خدای «شخصی‌وار کامل» تلازم دارد و نه اختفای الهی با آن متناقض است. اختفای الهی در نگاه قرآن یکی از سنت‌های خداوند است که نتیجۀ آن رشد معنوی و جستجوی عمیق‌تر حقیقت است و هرگاه قومی یا فردی صادقانه در جستجوی آشکارگی خداوند باشد، خداوند مطابق سنن خود، واقعه‌ای برای آنان پدید خواهدآورد تا بتوانند وجود او را در وقایع به‌طور حسی دریابند و با توجه به همگانی بودن سنن الهی، امکان ندارد کسی صادقانه در پی درک آشکارگی خداوند باشد و خداوند در پاسخ به این درخواست سکوت کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quran and the Issue of Divine Hiddenness in John Schellenberg’s Divine Hiddenness Argument

نویسندگان [English]

  • Narges Movahedi 1
  • Gholamreza Ebrahimi Moghaddam 2
1 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

John Schellenberg’s Divine Hiddenness Argument is one of the contemporary proofs against belief in God. The Quran contains verses regarding the Children of Israel and their request for God’s clear manifestation, as well as verses in Surah Ad-Dhuha and God’s oath declaring that God is never absent from the Prophet (pbuh). These verses explain the issue of divine hiddenness and God's response to human demands for divine manifestation. God absolutely denies any form of visual or sensory manifestation, but does not deny the sensory and visual perception of His divine manifestation (tajalli). Therefore, from the Quranic viewpoint, there is no logical necessity linking belief in a personal God with God’s overt visibility to believers; neither is God’s visibility logically connected to the belief in a “complete personal God,” nor is divine hiddenness contradictory to it. Divine hiddenness, according to the Quran, is among God’s established divine laws (sunnat), resulting in spiritual growth and a deeper search for truth. Whenever an individual or a people sincerely seek God’s manifestation, God, according to His laws, creates an event for them to perceive His existence sense-perceptually in occurrences. Due to the universality of divine laws, it is impossible that anyone sincerely seeking God’s manifestation is met with divine silence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Divine Laws
  • Schellenberg
  • Divine Hiddenness Argument

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. نهج‌البلاغه، (تصحیح صبحی صالح).
  3. اسدی، بهروز؛ رحمتی، ان‌شاءالله؛ عباسی، بابک. (۱۴۰۰). «نقدی بر برهان خفای الهی مبتنی بر پدیدارشناسی معنویت شیعی از منظر هانری کربن». فلسفۀ دین، ۱۸ (۱)، ص۴۵-۷۰، 10.22059/JPHT.2020.295530.1005723
  4. اسدی، بهروز؛ رحمتی، ان‌شاءالله؛ عباسی، بابک. (۱۳۹۹). «نقدی بر برهان اختفای جان شلنبرگ، بر مبنای تناهی صفات فعلی و حکمت الهی». پژوهش‌های فلسفی‌کلامی،  ۲۲ (۱)، ص۵-۲۶، 10.22091/JPTR.2019.4185.2091
  5. افضلی، سیدعبدالرئوف؛ رضانژاد، عزالدین. (۱۳۹۷). «واکاوی برهان خفای الهی ازچشم‌انداز فلسفۀ اسلامی». قبسات، ۲۲ (۸۷)، ص۲۳-۵۷، (https://www.magiran.com/p1859917).
  6. بوبر، مارتین. (۱۳۹۲). کسوف خداوند: مطالعاتی در باب رابطۀ دین و فلسفه. تهران: فرزان روز.
  7. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۹۹). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
  8. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۷). توحید در قرآن. قم: اسراء.
  9. خامنه‌ای، محمد. (۱۴۰۰). ناموس طبیعت به‌مثابۀ راهکار سعادت بشر. تهران: خردنامۀ صدرا.
  10. دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۷۷). لغتنامۀ دهخدا (۱۶ جلد). تهران: دانشگاه تهران.
  11. رازی، فخرالدین محمد بن عمر. (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  12. راغب اصفهانی، حسن بن محمد. (۱۳۶۲). مفردات الفاظ القرآن. تهران: مرتضوی.
  13. رستمیان، محمدعلی؛ صابری، احسان. (۱۳۹۲). «خداشناسی فلسفی در کلام امام‌رضا علیه‌السلام»، آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شمارۀ ۱۳.
  14. شمس، مرادعلی. (۱۳۸۴). با علامه در المیزان از منظر پرسش و پاسخ. قم: اسوه.
  15. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی.
  16. صدر، سیدمحمدباقر. (۱۳۹۳). سنت‌های تاریخ در قرآن. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  17. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۳۷۴).المیزان فی تفسیر القرآن، (ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامى‌‌.
  18. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (بی‌تا)، بدایة ‌الحکمة. قم: دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم.
  19. قرشی بنابی، علی‌اکبر. (۱۳۷۷). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
  20. کربن، هانری. (۱۳۹۱). چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، (ترجمۀ ا‌نشاءالله رحمتی). تهران: سوفیا.
  21. کربن، هانری. (۱۳۸۴). تخیل خلاق در عرفان ابن‌عربی، (ترجمۀ انشاءالله رحمتی). تهران: جامی.
  22. محمدپور، سکینه؛ علیزمانی، امیرعباس. (۱۳۷۹). «شلنبرگ، هیک، سوئین‌برن در مواجهه با خفای الهی»، فلسفۀ دین، ۱۵ (۲)، ص۳۴۱-۳۶۴.
  23. مصباح یزدی، محمدتقی. (۱۳۸۶). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
  24. مطهری، مرتضی. (۱۳۶۸). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
  25. معادیخواه، عبدالمجید. (۱۳۷۲). فرهنگ آفتاب؛ فرهنگ تفصیلی مفاهمیم نهج‌البلاغه. تهران: ذره.
  26. معموری، علی. (۱۳۸۶). «بررسی سنت استدراج در قرآن و میراث تفسیری»، مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ ۱.
  27. میبدى، رشیدالدین ابوالفضل. (۱۳۸۲). کشف الأسرار وعدة الأبرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری). تهران: امیرکبیر.
  28. نراقی، آرش. (۱۳۹۰). حدیث حاضر و غایب. تهران: نگاه معاصر.
  29. وایدنر، ورونیکا. (۱۴۰۲). اختفای الهی، (ترجمۀ طه عبداللهی سهی). تهران: سروش.
  30. هاشمی رفسنجانی، اکبر. (۱۳۹۷). تفسیر راهنما. قم: بوستان کتاب.
  31. Howard-Snyder‚ Daniel & Paul.k. Moser.(2002). “Introduction: The Hiddenness of God” In Daniel Howard-Snyder & Paul.k. Moser(ed), Divine Hiddenness New Essays‚ Cambridge: Cambridge University Press.
  32. Moser, Paul k. (2004). “Divine Hiddenness Justifies Atheism”, in Contemporary Debates in Philosophy of Religion, eds. Michael L. Peterson, and Raymond J. VanArragon, USA: Blackwell Publishing.
  33. Schellenberg, J. L. (2003). “Divine Hiddenness Justifies Atheism” in Contemporary Debates in Philosophy of Religion; Eds. Peterson and Raymond J. Vanarrogan.
  34. Schellenberg, J. L. (2015). The Hiddenness Argument: Philosophy's New Challenge to Belief in God. Oxford: Oxford University Press.
  35. Schellenberg, J. L. (1993). Divine Hiddenness and Human Reason. Ithaca, NY: Cornell University Press.
  36. Schellenberg, J. L. (2002). “What the Hiddenness of God Reveals: A Collaborative Discussion” in Divine Hiddenness New Essays, Edited by.
  37. Schellenberg, J. L. (2006). “Preface to the Paperback Edition.” in Divine Hiddenness and Human Reason with a New Preface. edited by J. L. Schellenberg,.vii–x. Ithaca: Cornell University Press.
  38. Schellenberg, J. L. (2007). The Wisdom to Doubt: A Justification of Religious Skepticism. Ithaca: Cornell.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار