افلاطون در سایه ارسطو؛ چرایی کم‌توجهی به آثار افلاطون در نهضت ترجمه

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته فلسفه غرب دانشگاه شهید بهشتی و فلسفه ‌اسلامی دانشگاه تهران

2 نویسندۀ مسئول، عضو هیأت علمی گروه فلسفه و منطق، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

مطالعه حاضر به بررسی نابرابری در میزان ترجمه آثار افلاطون و ارسطو در خلال نهضت ترجمه می‌پردازد. علی‌رغم این تصوّر اولیه که فلسفه افلاطون قرابت بیشتری با آموزه‌های دینی دارد، میزان اقبال به آثار ارسطو به مراتب فزون‌تر بوده است؛ به نحوی که تقریباً تمامی تألیفات ارسطو به عربی ترجمه شد، حال آنکه تنها بخش محدودی از آثار افلاطون، آن هم عمدتاً در قالب گزارش‌ها و گزیده‌هایی که توسط امثال جالینوس گردآوری شده بود به این زبان منتقل گردید. این مقاله با مطمح نظر قرار دادن عوامل تاریخی و محتوایی، علل عمده این تمایز را در چند محور تبیین می‌نماید؛ نگرش ایدئولوژیک و پیامبرگونه به ارسطو، توأم با حمایت ویژه مأمون از وی به ترجمه جامع آثارش انجامید، این رویکرد تا بدان‌جا پیش رفت که برای افزایش مقبولیتِ آثار ترجمه شده، برخی آثار فلاسفه دیگر نیز به ارسطو منسوب گردید. فصاحت و بلاغت چشمگیر زبان یونانی آثار افلاطون و ضرورت آشنایی عمیق با فرهنگ یونانی جهت درک دقیق آثار وی فرآیند ترجمه آثار او را به مراتب پیچیده‌تر می‌ساخت. فلسفه افلاطون علاوه بر وفور عناصر فرهنگی و غیرفلسفی، دارای پیوندی درهم‌تنیده میان حوزه‌های فکری مختلف است، بگونه‌ای که فهم و بهره‌برداری از یک اثر او اغلب مستلزم احاطه بر کلیت دستگاه فکری وی است. این در حالی است که در فلسفه ارسطو امکان جداسازی و کاربرد اجزای مختلف بدون نیاز به اخذ سایر بخش‌ها فراهم بود. همچنین علاوه بر فلسفه سیاسی افلاطون که می‌توانست برای خلافت عباسی چالش‌آفرین باشد، مفاهیم اخلاقیِ خاصِ موجود در فلسفه وی، و برخی آموزه‎های او مانند اعتقاد به خدایان متعدد، تناسخ و... می‌توانست اقبال به فلسفه در آن برهۀ خاص در جامعه اسلامی را با مشکل جدی مواجه سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Plato in the Shadow of Aristotle; Why Plato's Works Are Under-Regarded in the Translation Movement

نویسندگان [English]

  • Reza Mokhtari 1
  • Rahmatolla Mahmoodi 2
1 Graduate of Western Philosophy, Shahid Beheshti University and Islamic Philosophy, University of Tehran
2 Faculty member, Department of Philosophy and Logic, Farhangian University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This article examines the disparity in the translation of Plato and Aristotle during the translation movement. Despite the initial perception that Plato’s philosophy was more closely related to religious teachings, Aristotle’s works were much more popular; almost all of Aristotle’s works were translated into Arabic, while only a limited part of Plato’s works, mainly in the form of reports and excerpts collected by the likes of Galen, were transferred to this language. This article, focusing on historical and content factors, explains the main reasons for this distinction in several axes; the ideological and prophetic attitude towards Aristotle, combined with Al-Ma’mun’s special support for him, led to the comprehensive translation of his works, this approach went so far as to attribute some works of other philosophers to Aristotle in order to increase the acceptance of the translated works. The remarkable eloquence and rhetoric of the Greek language of Plato's works and the necessity of deep familiarity with Greek culture in order to accurately understand his works made the process of translating his works much more complicated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation Movement
  • Translation of Plato'
  • s Works
  • Plato'
  • s Philosophy
  • Greek Culture and Language