تأملی بر نظریۀ علم حصولی پروردگار به آفریدگان پیش از آفرینش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی

چکیده

در این پژوهش به تحلیل دیدگاه استاد فیاضی پرداخته شده است. صدرالمتألهین با توجه به قاعده بسیط الحقیقه و از طریق اثبات کمالات وجودیِ موجودات ممکن در ذات حق‌تعالی، به تبیین علم حضوری خداوند به موجودات در مقام ذات می‌پردازد. استاد فیاضی معتقد است که این دیدگاه دارای اشکالاتی است. اشکال مبنایی آن است که تفسیر ملاصدرا از تشکیک وجود، مستلزم تناقض است و اشکال بنایی این است که این دیدگاه از اثبات علم خداوند به ممکنات معدوم و ممتنعات، ناتوان است.
نگارنده پس از تبیین وحدت مفهومی، تشکیکی و شخصی وجود، به این نتیجه دست یافته که اشکال مبنایی مذکور وارد نبوده و استدلال صدرالمتألهین بر علم حضوری خدا، مبتنی بر وحدت تشکیکی وجود است، در حالی که اشکال مبنایی در ارتباط با وحدت شخصی وجود است. در مورد اشکالات بنایی، بیان شده که هرچند اثبات این نحوه از علم حضوری برای خداوند به لحاظ روش‌شناسی دارای ضعف‌هایی است، اما رأی نهایی صدرالمتألهین، همان علم اجمالی در عین کشف تفصیلی است که به صورت علم حضوری است. در ادامه، نظریه استاد فیاضی دربارۀ علم حصولی پروردگار به آفریدگان قبل از آفرینش، مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Theory of God’s Inferred (Attained) Knowledge of Pre-Creation Creatures

نویسنده [English]

  • Ebrahim Rostami
Assistant professor at Shiraz University of Medical Sciences
چکیده [English]

In this research, the views of Professor Fayyazi have been analyzed. Sadr-ol-Mote'allehin, according to the rule of indivisible entity and by proving the existential perfections of possible beings in the essence of the Almighty Supreme Being, explaining the knowledge by presence of God (immediate apprehension, intuitive knowledge) in the position of essence. Professor Fayyazi believes that this view has its drawbacks. The basic drawback is that Mulla Sadrā’s interpretation of the systematic ambiguity of existence becomes contradictory and the structural drawback with this, is that, this view is incapable of proving God’s knowledge of the contingent things which annihilated (nonexistent) and the impossibilities. After explaining the conceptual, systematic ambiguity and individual (particular) unity of existence, the author has reached the conclusion that the above-mentioned basic drawback has not been included Ṣadr-ol-Mote'allehin’s argument on the immediate apprehension of God is based on the systematic ambiguity unity of existence, while the basic drawback which is related to individual oneness (particular unity) unity is still existed and for the structural problems, it has been stated that although the proof of this kind of immediate apprehension for God has methodological weaknesses, but the final opinion of Ṣadr-ol-Mote'allehin is the same synoptic (collective) knowledge while discovering (unveiling) in detail what is immediate apprehension and then the theory of Professor Fayyazi about the inferred knowledge (attained knowledge) of God to the creatures before creation has been examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine prior knowledge
  • Ṣadr-ol-Mote'allehin
  • Immediate apprehension
  • Fayyazi
  • Inferred knowledge (attained knowledge)