برخی از اندیشه‌های منطقی سمرقندی و نظر ابتکاری علامه طباطبایی در اجزای قضیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

شمس‌الدین محمد بن اشرف سمرقندی، منطق‌دان ناشناخته سده هفتم هجری، نقش مؤثری در رشد و بالندگی منطق سینوی در جهان اسلام دارد. بررسی آرای منطقی او، از تأثیرش در افکار برخی منطق‌دانان به ویژه قطب‌الدین رازی حکایت دارد. او علاوه بر بسط و گسترش برخی از نوآوری‌های ابن سینا، از آرای منطقی خاصی برخوردار است. تبعیت از نظام منطق‌نگاری ابن سینا، بساطت تصدیق یا نفی مرکب‌انگاری تصدیق، حل مسئله کل کلامی کاذب، تفکیک میان مصادیق مختلف ضرورت وصفیه و تقسیم آن بر سه قسم، افزودن شرط ذهنیه در عکس مستوی سالبۀ معدولة‌الموضوع معدومة‌المحمول و یا موجبۀ معدولة‌المحمول معدومة‌الموضوع، از جمله اندیشه‌های منطقی شمس‌الدین سمرقندی است.
نوشتار حاضر ضمن ذکر و بررسی این آراء، در بحث از بساطت تصدیق، به ذکر و بررسی دیدگاه ابتکاری علامه طباطبایی در مورد تعداد اجزای قضیه می‌پردازد که از دیدگاه ایشان، نسبت حکمیه از اجزای اصلی قضیه به شمار نمی‌رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Some Logical Ideas of Samarqandī and Allāma Tabataba'i’s Innovative Opinion on the Parts of the Proposition

نویسنده [English]

  • Akbar Faydei
Assistant professor at Azarbaijan Shahid Madani University
چکیده [English]

Shams al-Dīn Muḥammad ibn Ashraf al-Ḥusaynī al-Samarqandī, an unknown logician of the seventh century AH, has an effective role in the growth and development of Sinai (Avicennism) logic in the Islamic world. Examination of his logical views shows his influence on the thoughts of some logicians, especially Qutb al-Din al-Razi. In addition to expanding some of Ibn Sina’s (Avicenna) innovations, he has certain logical views. Adherence to Ibn Sina’s system of logistics, simplification of affirmation (assertion) or negation of the composition of affirmation (assertion), solving the whole problem of false theology, distinguishing between different instances (referents) of the necessity of description and dividing it into three types, adding mental condition in negative conversion (even conversion or converse) in inversion of subject which is nonexistent attribute or affirmative inversion of attribute (predicate) which is nonexistent subject is one of the logical thoughts of Shams al-Dīn al-Samarqandī. The present article, while mentioning and examining these opinions, in discussing the simplicity of affirmation, mentions and examines Allāma Tabataba'i’s innovative view on the number of parts of the proposition, which in his view is not the Hokmieha (order, verdict ratio of the main parts of the proposition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assertion and notion (ratification
  • conception)
  • Conversion (even conversion or converse)
  • Necessity of description
  • Samarqandī and Tabataba'i