تحلیلی بر دیدگاه علامه طباطبایی و جوادی آملی در مسئله عالم ذرّ با تکیه بر مبانی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند

چکیده

بحث درباره عالم ذر همواره با دو پرسشِ «عالم ذر چه جایگاهی در نظام هستی دارد؟» و «چرا هیچ انسانی این میثاق را به یاد نمی‌آورد؟» همراه بوده است. پاسخ‌های متعددی به این دو پرسش داده شده است که پاسخ علامه طباطبایی و جوادی آملی از دقت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای سعی کرده‌ایم به منابع دست اول نظریه‌پردازان این بحث مراجعه کنیم. پاسخ‌های علامه طباطبایی و جوادی آملی به گونه‌ای هستند که در ابتدا در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند. در این مقاله ضمن بررسی پاسخ‌های این دو اندیشمند مشخص می‌شود که نظریه فطرت جوادی آملی، مسائل را بهتر و راحت‌تر حل می‌کند. در ادامه با توجه به نوآوری‌های ملاصدرا در مباحث حکمت متعالیه، مانند مسئله تشکیک وجود و مبحث «بسیط الحقیقة کلّ الأشیاء» و مخصوصاً حمل حقیقه و رقیقه مشخص می‌شود که نظریه فطرت با نظریه وجود جمعی قابل انطباق بوده و مکمل هم هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Views of Allameh Tabataba'i and Javadi Amoli on the Issue of the World of Descendants Based on the Fundamentals of Mullā Ṣadrā

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Bagherinejad 1
  • Morteza Mezginejad 2
1 Master of Islamic Philosophy & Theology at University of Birjand
2 Assistant professor at University of Birjand University of Birjand
چکیده [English]

Discourse about the world of descendants is always accompanied by two questions: the place of the descendant's world in the existence system? And why does no human remember this covenant (compact)? There have been several answers to these two questions, and the answers of Allameh Tabataba'i and Javadi Amoli are more accurate and important. The library method has been used in this article, and we have tried to refer to the primary sources of theorists of this issue. The answer of Allameh Tabataba'i and Javadi Amoli is that they are initially opposed to each other. In this article, while examining the answers of these two thinkers, it is clear that the theory of nature of Javadi Amoli solves problems better and easier. In the following, according to Mullā Ṣadrā's innovations in the topics of transcendent theosophy, such as the issue of separation of existence and “simplicity of the truth of all things” (Arabic: بسیط الحقیقة کلّ الأشیاء) and especially Rarefied and real predication, it is clear that the theory of innate natural disposition (nature) is complementary and compatible with the theory of collective existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Descendants World
  • Nature (Innate natural disposition)
  • Tabataba'i
  • Javadi Amoli
  • Mullā Ṣadrā
  • Rarefied and real predication
  1. قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تحقیق هیئت علمی دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی)، چاپ سوم، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1418 ق.
  2. اخلاقی، مرضیه، «نگرش صدرا به عالم ذر و میثاق»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، شماره 3، 1384 ش.
  3. بستانی، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدی الفبایی عربی ـ فارسی (ترجمۀ کامل المنجد الابجدی)، ترجمۀ رضا مهیار، چاپ دوم، تهران، اسلامی، 1375 ش.
  4. جوادی آملی، عبداللّٰه، ادب فنای مقربان، تنظیم محمد صفائی، چاپ سوم، قم، اسراء، 1389 ش.
  5. همو، تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ فطرت در قرآن، تنظیم محمدرضا مصطفی‌پور، قم، اسراء، 1378 ش.
  6. حسینی زبیدی، سیدمحمدمرتضی بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
  7. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، چاپ دوم، تهران، 1374 ش.
  8. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
  9. همو، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد، مرکز نشر دانشگاهی، 1360 ش.
  10. همو، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354 ش.
  11. همو، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، قم، بیدار، 1366 ش.
  12. همو، شرح اصول الکافی، تحقیق محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383 ش.
  13. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374 ش.
  14. همو، نهایة الحکمه، تصحیح غلامرضا فیاضی، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1386 ش.
  15. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1371 ق.
  16. مصطفایی، محمد، و یحیی کبیر، «چگونگی عالم ذر با بررسی و نقد نظریات مربوط به آن»، دوفصلنامه معرفت کلامی، سال ششم، شماره 2 (پیاپی 15)، پاییز و زمستان 1394 ش.