تبیین پاسخ صدرا به معمای شکاف تبیینیِ جوزف لوین مبتنی بر آموزه تجرد ادراک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 استاد گروه فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

با عنایت به دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک و استدلال‌هایی که بر آن اقامه نموده است، پاسخی مستدل به معمای شکاف تبیینی فراهم می‌گردد. تبیین صدرا از ادراک و نفس در تقریر دوگانه‌انگاری جای می‌گیرد، اما تقریر او با توجه به شأن مجرد نفس و اینکه نفس منشأ هر گونه آگاهی است، به گونه‌ای منسجم‌تر مسئله ادراک و کیفیت آن را توجیه می‌کند. از سوی دیگر، لوین با طرح معمای شکاف تبیینی، بر تمایز میان ماهیت درد و فرایند عصبی تأکید می‌کند. از دیدگاه او، یک شکاف توضیحی میان تحقق پدیده ادراک و فرایندهای عصبی متناظر با آن ایجاد می‌گردد که این شکاف را نمی‌توان بر اساس داده‌های عصبی موجود پر کرد. هدف از این پژوهش، بررسی میزان کامیابی حکمت متعالیه در ارائه پاسخی مستدل به این مسئله و پر کردن شکاف توضیحی مذکور به واسطه قواعد علم‌النفسی حکمت متعالیه است. به نظر می‌رسد دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک با توجه به ارائه آن در تقریر دوگانه‌انگاری و با نگاهی که صدرا به نفس به مثابه حقیقتی متمایز با بدن مادی، اما در عین حال متحد با آن دارد، پاسخی مستدل برای معمای شکاف تبیینی فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining Ṣadrā’s Response to Joseph Levine’s Explanatory Gap Riddle Based on the Doctrine of Abstraction of Perception

نویسندگان [English]

  • Mahdi Karimi 1
  • Ahmad Vaezi 2
1 PhD student in Islamic Philosophy at Baqir al-Olum University
2 Professor at Baqir al-Olum University
چکیده [English]

Considering Ṣadrā’s view on the abstraction of perception and the arguments he has put forward, a reasoned answer to the riddle of the explanatory gap is provided. Ṣadrā’s explanation of perception and the soul is included in the dualistic interpretation, but his interpretation justifies the issue of perception and its quality more coherently, considering the abstract dignity of the soul and the fact that the soul is the source of any consciousness. On the other hand, Levin emphasizes the distinction between the nature of pain and the neural process by formulating the riddle of the explanatory gap. In his view, an explanatory gap is created between the realization of the phenomenon of perception and the similar neural processes that this gap cannot be filled based on existing neural data. The purpose of this study is to investigate the success of transcendent wisdom (Ḥikmat al-muta'aliya) in providing a reasoned answer to this issue and filling the above-mentioned explanatory gap through the rules of transcendental wisdom. Ṣadrā’s view of the abstractness of perception seems to provide a reasoned answer to the riddle of the explanatory gap by presenting it in a dualistic interpretation and by looking at the soul as a truth distinct from the material body but at the same time united with it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abstraction of perception
  • Explanatory gap
  • Dualism
  • Levels (degrees) of perception

مراجع

ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبداللّٰه، الشفاء، الطبیعیات، جلد دوم، کتاب النفس، تحقیق سعید زائد و دیگران، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
همو، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1379 ش.
همو، طبیعیات (دانشنامه علائی)، مقدمه و حواشی و تصحیح سیدمحمد مشکوة، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، 1383 ش.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
همو، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی، 1363 ش.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، در ضمن: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، جلد ششم، تهران، صدرا، 1379 ش.
کفراشی، احمدرضا، و حسن یوسفیان، «تجرد مدرک مفاهیم کلی؛ برهانی بر غیر مادی بودن نفس»، آموزه‌های فلسفه اسلامی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره پانزدهم، شماره 27، پاییز و زمستان 1399 ش.
Armstrong, D. M., A Materialist Theory of Mind, London, Rout ledge & Kegan Paul, 1968.
Block, Ned, “Troubles with functionalism”, Readings in philosophy of psychology, Vol. 1, 1980.
Chumley, Lily Hope & Nicholas Harkness, “Introduction: QUALIA”, Anthropological Theory, Vol. 13(1-2), 2013.
Clarke, Desmond M., Descartes’s Theory of Mind, Oxford, Oxford University Press, 2003.
Descartes, Rene, Philosophical Writings, A Selection Translated & Edited by Elizabeth Anscombe & Peter Thomas Geach, Introduction by Alexander Koyre, United State, Prentice Hal, 1971.
Kripke, Saul A., “Identity and Necessity”, in: Stephen P. Schwartz (Ed.), Naming, Necessity, and Natural Kinds, Ithaca, Cornell University Press, 1977.
Id., Naming and Necessity, Cambridge, Blackwell Publishers, 1980.
Levine, Joseph, “Materialism and Qualia: The Explanatory Gap”, Pacific Philosophical Quarterly, Vol. 64(4), 1983.
Id., Purple haze: The puzzle of consciousness, Oxford, Oxford University Press (Philosophy of mind series), 2004.
Id., “Secondary Qualities: Where Consciousness and Intentionality Meet”, The Monist: Intentionality and Phenomenal Consciousness, Vol. 91(2), Oxford University Press, April 2008.
Nagel, Thomas, “What Is It Like to Be a Bat?”, The Philosophical Review, Vol. 83(4), 1974.
Sękowski, Krzysztof & Wiktor Rorot, “Intuition-Driven Navigation of the Hard Problem of Consciousness”, Review of Philosophy and Psychology, Vol. 85(11), 2021.
Simmel, Georg, The Philosophy of Money, David Frisby (Ed.), London, Routledge, 2004.
Wilson, Robert A., “Intentionality and Phenomenology”, Pacific Philosophical Quarterly, Vol. 84(4), 2003.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار