دفاع از برهان نظم آکوئیناس و پیلی (با تأکید بر آراء جوادی آملی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی؛ دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

برهان هدفداری آکوئیناس و برهان ساعت‌ساز پیلی، دو نمونه برجسته از تفاسیر تمثیلی نظم هستند که در معرض انتقادات جدی قرار گرفته‌اند. این پژوهش برای پاسخ به این پرسش‌ها سامان یافته است: تفاوت برهان توماس با پیلی چیست؟ آیا تقریرهای تمثیلی، کارایی لازم را برای اثبات وجود خداوند دارند؟ با بهره‌گیری از شیوه تحلیلی ـ انتقادی، به این دستاوردها رهنمون شدیم: برهان پیلی مبتنی بر نظم مکانی و ساختار موجودات زنده، و استدلال توماس مبتنی بر نظم زمانی و نحوه عملکرد آنان است. هر دو استدلال را می‌توان نمونه‌هایی از تقریرهای تمثیلی تأییدی نظم دانست. تمثیل در سه مقام کاربرد دارد: تعریف، تأیید و استدلال. بر اساس دیدگاه جوادی آملی، تقریرهای تمثیلی علاوه بر اینکه در مقام تعریف و جدال احسن بسیار مفیدند، در مقام تأیید نیز شاهدی محکم بر وجود خداوند محسوب می‌شوند و کتب مقدس از جمله قرآن کریم و سنت، این امر را آشکارا تأیید می‌کنند. در این مقام، به حکم قاعده سنخیت علت و معلول، معلول منظم ناشی از علت حکیم و عالم است و اساس شباهتِ موجودات طبیعی با مصنوعات بشری تنها تمثیل نیست. از نظر ایشان، برهان توماس برمدار نظام غایی سامان یافته که در سلسله غایات ناگزیر به غایةالغایات ختم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Defense of the Demonstration of Order of Thomas Aquinas and William Paley (with Emphasizing Javadi Amoli’s Opinions)

نویسنده [English]

  • Farah Ramin
Associate professor at University of Qom
چکیده [English]

Thomas Aquinas’s purposeful argument and William Paley’s watchmaker argument are the two prominent types of analogical commentaries that confront serious critiques. This research to answer these questions has been arranged: what is the difference between Aquinas’s argument and Paley’s one? Are the analogical speeches able to prove the existence of God? By applying the analytical-critical method these outcomes are achieved: Paley’s argument is based on the spatial order and the structure of living things and the argument of Thomas based on temporal order and their functioning. Both arguments can be thought the samples of likeness (similitudo) of the analogical (similitude), approving arguments of order. Analogy or likeness has been applied in three positions: definition, approval (affirmation) and reasoning. According to Javadi Amoli’s opinions, as well analogical (tamthili) commentaries are useful in the position of definition and the best debate in the position of approval it is counted a piece of a strict evidence for the existence of God, too. The sacred books such as the holy Quran and tradition prove this obvious matter. In this position according to the principle of the congruity of cause and effect, the ordered effect originates from the All-Wise and All-Knower cause and the basis of similarity between things natural and human (man-made things and natural things) is not only analogy. From his point, the argument of Thomas is arranged in accordance with the objective system which is in the chain of purposes (goals) ends to the last purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The demonstration of order
  • William Paley
  • Thomas Aquinas
  • Javadi Amoli

مراجع

  1. کتاب مقدس (عهد قدیم، عهد جدید).
  2. آکوئیناس، توماس، فلسفه نظری (تدبیر در حکومت الهی)، ترجمه منوچهر بزرگمهر، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1362 ش.
  3. برهیه، امیل، تاریخ الفلسفة (العصر الوسیط و النهضه)، ترجمه جورج طرابیشی، چاپ سوم، بیروت، دار الطلیعة للطباعة و النشر، 1998 م.
  4. پترسون، مایکل و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو، 1376 ش.
  5. جوادی، محسن، «آیات الهی، فراخوانی به تعقل یا ایمان»، مجله نقد و نظر، سال اول، شماره 3ـ4، تابستان و پاییز 1374 ش.
  6. جوادی آملی، عبداللّٰه، تبیین براهین اثبات خدا، چاپ دوم، قم، اسراء، 1375 ش.
  7. رامین، فرح، برهان نظم، قم، بوستان کتاب، 1395 ش.
  8. ژیلسون، اتین، مبانی فلسفه مسیحیت، ترجمه محمد محمدرضایی و محمود موسوی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی (چاپ دانش)، 1375 ش.
  9. همو، نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمه احمد احمدی، تهران، سمت، 1380 ش.
  10. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1973 م.
  11. گیسلر، نورمن ال.، فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی، تهران، حکمت، 1375 ش.
  12. مجتهدی، کریم، فلسفه در قرون وسطی، تهران، امیرکبیر، 1375 ش.
  13. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ ، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الوفاء، 1403 ق.
  14. مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، چاپ مکرر، قم، مؤسسه در راه حق، 1373 ش.
  15. مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و روش رئالیسم (پاورقی)، قم، اسلامی، 1350 ش.
  16. همو، توحید، چاپ سوم، قم، صدرا، 1374 ش.
  17. هیک، جان، اثبات وجود خداوند، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1381 ش.
  18. همو، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1372 ش.
  19. Alston, William P., “Teleological Argument for the Existence of God”, in: Paul Edwards (Ed.), The Encyclopedia of Philosophy, Vol. 8, USA, Macmillan, 1967.
  20. Aquinas, Thomas, Summa Theologica, in Series: Mortimer J. Adler & Daniel J. Sullivan (Eds.), Great Books of the Western World, Chicago, University of Chicago Press, 1992.
  21. Barbour, Ian G., Issues in Science and Religion, London, Harper Torch Books, 1971.
  22. Bentley, Richard, A Confutation of Atheism from the Origin and Frame of the World, London, Mortlock, 1692-1693, Available at: <https://www.iep.utm.edu/d/design.htm>.
  23. Brooke, John Hedly, “Science and Theology in the Enlightenment”, in: W. Mark Richardson & Wesley J. Wildman (Eds.), Religion and Science: History, Method, Dialogue, London, Routledge, 1996.
  24. Collins, Robin, “The Teleological Argument”, in: Paul Copan & Paul K. Moser (Eds.), The Rationality of Theism, New York, Routledge, 2003.
  25. Dawkins, Richard, The Blind Watchmaker, New York, Norton Pub, 1996, Available at: <https://www.iep.utm.edu/d/design.htm>.
  26. Derham, William, Astro-Theology, or, a Demonstration of the Being and Attributes of God, From a Survey of the Heavens, London, W. Innys, 1715, Available at: <https://www.iep. utm.edu.htm>.
  27. Huxley, Julian, Evolution as a Process, New York, Harper & Row, 1953, Available at: <https://www.iep.utm.edu/d/design.htm>.
  28. Paley, William, Natural Theology, or Evidences of the Existence and Attributes of the Deity, Collected from the Appearances of Nature, Boston, Gould & Lincoln, 1867, Available at: <https://www.iep.utm.edu/d/design.htm>.
  29. Swinburne, Richard, “The Argument from Design”, in: Eleonore Stump & Michael J. Murray (Eds.), Philosophy of Religion: The Big Questions, Oxford, Blackwell, 1988.
  30. Id., The Existence of God, Oxford, Clarendon Press, 1979.
  31. Zalta, Edward N. (Ed.), “Teleological Arguments for God’s Existence”, in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Stanford University, Available at: <https://plato.stanford.edu /archives/jun2019/entries/diagrams>.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار