مداقه‌ای در مبنای اصالت وجود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس

2 دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، نیشابور

3 استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران، کرمان

4 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس

چکیده

ملاصدرا در مسئله اصالت وجود با نفی قسم مفهومی وجود، وجود لابشرط مقسمی را دارای وحدت مصداقی و تکثر فردی می‌داند. حقیقت وجود دارای وحدت جمعی و انبساطی است و لذا مبنای اصالت وجود و موضوع فلسفه قرار می‌گیرد. در نگاه ادق، وجود لابشرط مقسمی علاوه بر افراد خارجی خود، مقسم تقسیمات مفاهیم ذهنی و حتی عدمی و هر آنچه که بهره‌ای از وجود داشتن دارد، نیز می‌گردد. ملاصدرا در بحث اعتباریت ماهیت، دو نگرش متفاوت به نحوه وجود ماهیت بشرط شیء دارد. حاصل این بحث، تفکیک اصالت وجود به دو معناست؛ در معنای اول، اصل حقایق خارجی و آنچه عالم خارج را پر کرده، وجود لابشرط مقسمی است و ماهیت یا همان حدود و قیود حقیقت لابشرطیِ وجود به تبع متحقق می‌گردد. در نگرش دوم و نهایی، صدرا با نفی هر گونه تمایز خارجی وجود و ماهیت، اعتباریت ماهیت را به معنای ذهنیت صرف آن لحاظ کرده و وجود ماهیت را تابعی از وجود نفس و اذهان انسانی و اعتبارات آن می‌داند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Accuracy on the Basis of the Principality of Existence

نویسندگان [English]

  • Muhammad Nejati 1
  • Mustafa Momeni 2
  • Yaser Salari 3
  • Farouq Touli 4
1 Assistant professor at Hormozgan University of Medical Sciences
2 Associate professor at Neyshabur University of Medical Sciences
3 Assistant professor at Islamic Azad University, Kerman Branch
4 Assistant professor at Hormozgan University of Medical Sciences
چکیده [English]

Mullā Ṣadrā in the issue of principality of existence with the negation of the conceptual part of existence considers the nonconditioned as a source of division to have extensional unity and individual plurality. The truth of existence has collective and expansionary unity and it is the basis of the principality of existence and the subject of philosophy for this reason. He has two different attitudes towards the existence of the positive condition in the discussion of the validity of the nature of his own. The separation of the principality of existence in two meanings is the result of this discussion: In the first sense, the root of external realties and what fills the external world is the existence of the nonconditioned as a source of division, and the nature or the ranges of the truth of the unconditioned of existence are consequently realized. Ṣadrā in the second and final view considers the validity of nature as a mere mentality by rejecting any external distinction of existence and nature and considers the existence of nature as a function of the existence of the soul and its human minds and its mental aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principality of existence
  • Validity of nature
  • Reality of existence
  • Philosophy

مراجع

  1. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، هستی از نظر فلسفه و عرفان، قم، بوستان کتاب، 1382 ش.
  2. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبداللّٰه، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1404 ق.
  3. همو، الشفاء (الطبیعیات)، ارجاع و مقدمه ابراهیم مدکور، تحقیق محمود قاسم، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  4. همو، الشفا (المنطق)، تحقیق ابراهیم مدکور و دیگران، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1405 ق.
  5. همو، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، بوستان کتاب، 1375 ش.
  6. تبریزی، ملارجبعلی، الاصل الاصیل (اصول آصفیه)، تصحیح و مقدمه عزیز جوانپور هروی و حسن اکبری بیرق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1386 ش.
  7. جوادی آملی، عبداللّٰه، رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه، قم، اسراء، 1375 ش.
  8. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، دانشگاه تهران، 1377 ش.
  9. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، مٶسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1375 ش.
  10. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1380 ش.
  11. همو، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، قم، طلیعة النور، 1429 ق.
  12. همو، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، تصحیح و مقدمه سیدمصطفی محقق داماد، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382 ش.
  13. همو، المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و دیگران، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381 ش.
  14. همو، تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار، 1366 ش.
  15. همو، کسر اصنام الجاهلیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381 ش.
  16. طباطبایی، سیدمحمدحسین، بررسی‌های اسلامی، قم، بوستان کتاب، 1388 ش.
  17. فاخری، فائزه‌سادات، و نفیسه ساطع، «بررسی تبیین‌های سه‌گانه نظریه اصالت وجود و انسجام منطقی سخنان صدرا»، دوفصلنامه حکمت اسراء، سال یازدهم، شماره 2 (پیاپی 34)، پاییز و زمستان 1398 ش.
  18. کربلایی‌لو، مرتضی، «معنای ”وجود“ در نزاع اصالت یا اعتباریت وجود»، فصلنامه انجمن معارف اسلامی ایران، سال دوم، شماره 1 (پیاپی 5)، زمستان 1384 ش.
  19. کشفی، عبدالرسول، و محمد بنیانی، «ررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی»، دوفصلنامه پژوهش‌های هستی‌شناختی، سال اول، شماره 1، بهار و تابستان 1391 ش.
  20. مصباح یزدی، محمدتقی، شرح نهایة الحکمه، تحقیق و نگارش عبدالرسول عبودیت، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378 ش.
  21. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1383 ش.
  22. میرداماد، میرمحمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی، مصنفات میرداماد، مشتمل بر ده عنوان از کتاب‌ها و رساله‌ها و اجازه‌ها و نامه‌ها، تحقیق و تصحیح عبداللّٰه نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381 ش.
  23. نصری، عبداللّٰه، سفر نفس (تقریرات استاد دکتر مهدی حائری یزدی)، تهران، نقش جهان، 1380 ش.
  24. هدایت‌افزا، محمود، و حسن قنبری، «اصالت یا اعتباریت وجود، نزاعی مبتنی بر اطلاقات وجود»، پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، سال هجدهم، شماره 2 (پیاپی 70)، زمستان 1395 ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار