وحدت قرآن و برهان در تبیین «تجسم اعمال» بر اساس هندسه فکری علامه جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه (حکمت متعالیه) دانشگاه فردوسی مشهد و سطح چهار حوزه علمیه قم

چکیده

معادشناسی و انسان‌شناسی، نقشی تعیین‌کننده در سعادت انسان دارد که اگر مبتنی بر نقل وحیانی و عقل برهانی باشد، می‌تواند زمینه‌ساز سعادت انسان و دوری وی از شقاوت گردد. از مهم‌ترین مسائل این دو عرصه، تجسم اعمال است. تجسم اعمال به معنای به شکل درآمدن عقاید، اخلاق، اوصاف، ملکات، اراده، افعال و آثار انسان و صیرورت آدمی به همان وزان است. در واقع، انسان با این امور حقیقت خود را می‌سازد و با همان هم محشور می‌شود. در این مقاله، به این مسئله بر اساس آراء و اندیشه‌های آیةاللّٰه جوادی آملی پرداخته می‌شود. ایشان در جایگاه مفسری توانمند و فیلسوفی متضلع، در زمینه تجسم اعمال با استفاده از وحی قرآنی و مبانی رصین حکمت متعالیه، به تبیین این مسئله می‌پردازد. در این مقاله با پرداختن به برخی اصول و امهات مقتبس از آراء وی، به ترسیم حقیقت تجسم اعمال پرداخته می‌شود، که با اقامه این مبانی و استخراج فروعات آن‌ها، نقاب از چهره مسئله تجسم اعمال به کنار رفته و از این رو تفسیری عمیق از حقایق معاد و حشر انسان‌ها مبرهن می‌گردد و بسیاری از شبهات عرصه مهمِ معاد و حشر و قیامت و کیفیت پاداش اعمال، پاسخ خود را نقد می‌یابند و طنین روح‌نواز پیوند وحی و عقل در فضای اندیشه ناب اسلام شیعی نواخته می‌شود، که در صورت رسیدن آن به گوش هر مستمعی در هر جای جهان، اقناع نفوس عامه و خضوع دانشمندان صادق را در پی خواهد داشت. از آنجا که تجسم اخلاق از مصادیق بارز تجسم اعمال به حساب می‌آید، در بخش پایانی از آن برای اثبات واقع‌گرایی اخلاقی و عام‌گرایی اخلاقی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Unity of the Qur'an and Proof (reasoning) in Explaining the “Embodiment of Deeds” Based on the Intellectual Geometry of Allameh Javadi Amoli

نویسنده [English]

  • Amin Dehqani
A PhD student in Transcendental Wisdom & a 4th level student at Qom Seminary
چکیده [English]

Eschatology and anthropology have a decisive role in human happiness (Arabic: سعادة, Romanized: sa'ādah) and it can be the foundation of human happiness and his distance from misery, if it would be based on revelation and rational reasoning. The embodiment of deeds is one of the most important issues in these two fields. The embodiment of deeds means the formation of beliefs, morals (ethics), attributes, dispositions, will, deeds and effects of a person and the process of becoming of a person of the same; in fact, man creates his own truth with these matters and becomes revivification with them. This issue in this article is discussed based on the opinions and thoughts of Ayatollah Javadi Amoli. He, who is a capable commentator and a philosopher full of knowledge, explains this issue in the field of embodiment of deeds by using the Qur'anic revelation and the strong principles of transcendental wisdom (Ḥikmat al-muta'aliya). The truth of the embodiment of deeds by addressing a series of principles adapted from his opinions is explained in this article and which by expressing these principles and extracting their branches, the truth of the issue of the embodiment of deeds is revealed and hence a profound interpretation of the facts of the resurrection of human beings is revealed and many doubts about the important field of resurrection and the quality of reward for deeds are criticized and the soulful resonance of the connection of revelation and intellect (reason) in the pure thought space of Shīʿa Islam is spread, which it will be inspired by the persuasion of people and the submission of honest scholars, if it reaches the ears of every listener anywhere in the world. It has been used in the final part to prove moral realism and moral generalist method, since the embodiment of ethics is one of the obvious examples of the embodiment of deeds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Embodiment of deeds
  • Ayatollah Javadi Amoli
  • Anthropology
  • Resurrection
  • Philosophy of Ethics (moral philosophy)
  • Moral realism
  • Moral generalism

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، کفایة الاصول، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ، 1407 ق.
  4. اندرسون، سوزان لی، فلسفه کی‌یرکگور، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو، 1385 ش.
  5. جوادی آملی، عبداللّٰه، ادب فنای مقربان، قم، اسراء، 1400 ش.
  6. همو، انتظار بشر از دین، قم، اسراء، 1386 ش. (الف)
  7. همو، انسان از آغاز تا انجام، قم، اسراء، 1383 ش. (الف)
  8. همو، تحریر ایقاظ النائمین، قم، اسراء، 1397 ش.
  9. همو، تحریر رسالة الولایه شمس‌الوحی تبریزی، قم، اسراء، 1395 ش.
  10. همو، تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم (تفسیر ترتیبی)، قم، اسراء، 1398 ش.
  11. همو، تفسیر انسان به انسان، قم، اسراء، 1385 ش.
  12. همو، حکمت عبادت، قم، اسراء، 1383 ش. (ب)
  13. همو، حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه، قم، اسراء، 1386 ش. (ب)
  14. همو، حیات حقیقی انسان در قرآن، قم، اسراء، 1384 ش.
  15. همو، حیات عارفانه امام علی‰، قم، اسراء، 1386 ش. (ج)
  16. همو، دانش و روش بندگی، قم، اسراء، 1386 ش. (د)
  17. همو، دین‌شناسی، قم، اسراء، 1387 ش. (الف)
  18. همو، رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه)، قم، اسراء، 1396 ش.
  19. همو، سرچشمه اندیشه، قم، اسراء، 1393 ش.
  20. همو، سروش هدایت، قم، اسراء، 1399 ش.
  21. همو، شریعت در آینه معرفت، قم، اسراء، 1387 ش. (ب)
  22. همو، صورت و سیرت انسان در قرآن، قم، اسراء، 1389 ش.
  23. همو، عرفان و حماسه، قم، اسراء، 1380 ش. (الف)
  24. همو، عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)، قم، اسراء، 1390 ش.
  25. همو، فطرت در قرآن، قم، اسراء، 1381 ش.
  26. همو، فلسفه صدرا، قم، اسراء، 1391 ش. (الف)
  27. همو، مبادی اخلاق در قرآن، قم، اسراء، 1392 ش.
  28. همو، مراحل اخلاق در قرآن، قم، اسراء، 1382 ش.
  29. همو، معاد در قرآن، قم، اسراء، 1388 ش.
  30. همو، معرفت‌شناسی در قرآن، قم، اسراء، 1394 ش.
  31. همو، نسبت دین و دنیا (بررسی و نقد نظریه سکولاریسم)، قم، اسراء، 1391 ش. (ب)
  32. همو، هدایت در قرآن، قم، اسراء، 1380 ش. (ب)
  33. دهقانی، امین، حسن معلمی، و مسعود اسماعیلی، «بررسی تطبیقی فناء فی اللّٰه از منظر ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا»، آموزه‌های فلسفه اسلامی، دوره شانزدهم، شماره 28، بهار و تابستان 1400 ش.
  34. سارتر، ژان پل، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران، نیلوفر، 1376 ش.
  35. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحاشیة علی الالهیات الشفاء، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382 ش.
  36. همو، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1410 ق.
  37. همو، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، قم، بوستان کتاب، 1390 ش.
  38. همو، المشاعر، تحقیق و تصحیح هانری کربن، تهران، طهوری، 1426 ق.
  39. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1408 ق.
  40. عبودیت، عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرایی (جلد سوم: انسان‌شناسی)، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1391 ش.
  41. کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی (اصول و فروع)، بیروت، دار التعارف و دار صعب، 1401 ق.
  42. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
  43. مصباح، مجتبی، فلسفه اخلاق، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1399 ش.
  44. معلمی، حسن، حکمت صدرایی، قم، حکمت اسلامی، 1398 ش.
  45. همو، نفس و روح در فلسفه اسلامی و آیات و روایات، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396 ش.
  46. مورتون، اَدم، فلسفه در عمل (مدخلی بر پرسش‌های عمده)، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، مازیار، 1381ش.
  47. وارنوک، مری، اگزیستانسیالیسم و اخلاق، ترجمه مسعود علیا، تهران، ققنوس، 1379 ش.
  48. Cooper, David E., “Existentialist Ethics”, in: Routledge Encyclopedia of Philosophy, Taylor & Francis Group, 1998.
  49. LaFollette, Hugh, The Practice of Ethics, Oxford, Blackwell Publishing, 2007.
  50. Lawhead, William F., The Voyage of Discovery: A History of Western Philosophy, Belmont, Wadsworth Publishing Company, 1996.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار