نظریۀ «عقل فعال» در اندیشه اسکندر افرودیسی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

اسکندر افرودیسی از شارحان ارسطو با رساله‌ای با عنوان فی ‌العقل علی ارسطوطالیس و دربارۀ النفس، از آغازگران نظریه‌پرداز در مبحث عقل و عقل فعال است. مبحث «عقل فعال» از حیث حقیقت و چیستی و از حیث غایت‌انگاری و نسبتش با انسان مورد بحث است. «حقیقت عقل فعال» چیست؟ آیا وابسته به انسان یا مستقل از انسان است؟ فاعلیت عقل فعال چگونه است و چه جایگاهی وجودی و معرفتی و غایت‌انگاری در نظریۀ عقل اسکندر افرودیسی دارد؟ در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به این یافته‌ها دست یافتیم که فاعلیت عقل فعال وجودی و معرفتی است. عقل فعال جنبۀ خارجی به خود می‌گیرد و جایگاه عقل الهی و فسادناپذیر دارد و از حیث معرفتی، عقل فعال هم خود را می‌شناسد، هم سبب شناخت معقول می‌شود و از حیث غایت‌انگاری نیز کمال وجود انسان اندیشیدن به بالاترین متعلق است. برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا نظریۀ عقل اسکندر را به‌اجمال معرفی کرده و سپس به نظریۀ عقل فعال می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Theory of Active Intellect in the Thought of Alexander of Aphrodisius

نویسنده [English]

  • Hasan Abasi Hossain Abadi
Associated Professor, Department of Philosophy and Theology, Payamenoor University. Tehran, Iran.
چکیده [English]

Alexander Aphrodisias, a commentator on Aristotle, introduced the theory of intellect and active intellect in his works "On the Intellect of Aristotle")Fi al-'Aql 'ala Aristutalis( and "On the Soul." This theory addresses both the reality and nature of the Active Intellect, as well as its teleological purpose and its relation to human beings. The questions explored in this paper include: What is the nature of the Active Intellect? Is it dependent on human beings or independent? What is its causal role, and what ontological, epistemological, and teleological positions does it hold in Alexander’s theory? Using a descriptive-analytical approach, this paper seeks to clarify these issues. We found that the Active Intellect has both ontological and epistemological functions. It externalizes and has a divine and incorruptible position. Epistemologically, the Active Intellect not only knows itself but also causes the knowledge of intelligibles. From a teleological perspective, the highest goal for human existence is contemplating the highest intelligible. In order to answer these questions, we first briefly introduce Alexander's theory of intellect, and then discuss the theory of active intellect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Active Intellect
  • Alexander Aphrodisias
  • Cause
  • Teleology
  • Knowledge

مراجع

  1. ارسطو. (1378ش). دربارۀ نفس، (ترجمۀ علیمراد داوودی). تهران: حکمت.
  2. ابوریده، محمدعبدالهادی. (1978م). رسائل الکندی الفلسفیه. قاهره: دار الفکر العربی.
  3. افرودیسی. (1986م). الإسکندر الأفرودیسی فی العقل علی رأی أرسطوطالیس، (ترجمۀ اسحق بن حنین)، در: شروح علی أرسطو: مفقودة فی الیونانیه ورسائل أخری، (تحقیق و مقدمۀ عبدالرحمن بدوی). بیروت: دار المشرق.
  4. افرودیسی. (1367ش). ترجمۀ رساله الاسکندر افرودیسی فی العقل علی رأی ارسطوطالیس و تحقیق پیرامون تأثیر آن در فلاسفۀ اسلامی، (ترجمه و تحقیق منوچهر پزشک. مطابقت ترجمۀ فارسی از عربی با متن اصلی یونانی: شرف‌الدین خراسانی). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، (استاد راهنما: رضا داوری اردکانی). دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
  5. بدوی، عبدالرحمن. (1977م). الإیضاح فی الخیر المحض لأرسطوطالیس. الأفلاطونیة المحدثه عند العرب. کویت: وکالة المطبوعات.
  6. بدوی، عبدالرحمن. (1986م). شروح علی أرسطو: مفقودة فی الیونانیه ورسائل أخری. بیروت: دار المشرق.
  7. بدوی، عبدالرحمن. (1429ق). موسوعة الفلسفة. قم: ذوی القربی.
  8. پزشک، منوچهر. (1384ش). نظریۀ عقل نزد ارسطو به روایت اسکندر افرودیسی. معارف، 21(1)، 94-106.
  9. داودی، علیمراد. (1387ش). عقل در حکمت مشاء (ارسطو و ابن‌سینا)، تهران: حکمت.
  10. دوهیم، بیار. (2005م). مصادر الفلسفة العربیه، قسم من کتاب نظام العالم، (ترجمۀ ابویعرب مرزوقی. مقدمه: روجی أرنالداز). دمشق: دار الفکر.
  11. فلوطین. (1413ق)، أثولوجیا أفلوطین عند العرب، (تحقیق عبدالرحمن بدوی). قم: بیدار.
  12. کمالی‌زاده، طاهره. (1391ش). عقل در فلسفۀ ارسطو به روایت اسکندر و فارابی، فلسفه و کلام اسلامی، 45(2)، 141-164. https://doi.org/10.22059/jitp.2013.29433
  13. Aphrodisias, Alexander, (2004). Alexander Aphrodisias Supplement to On the Soul. Translated by R. W. Sharples. BLOOMSBURY. LODON. NEW DELHI. NEW YORK. SYDNEY.
  14. Aquinas, Tomas, (1997). On Being and Essence (DE ENTE ET ESSENTIA), Translated by Robert T. Miller. www.Abika.com
  15. Costa Sousa, Meline, (2021). “Avicenna and his Sources: Alexander of Aphridisias and Themistius (part 1). Volume 18, numero 1. Universidade Federal de Lavras- UFIA.
  16. Davidson, Herbert, (1992). Al-Arabiya, Avicenna, Averroes, on Intellect, Oxford University Press.
  17. Guyomarch, Gweltz. (2023), “Alexander of Aphrodisias and the Active Intellect as Final Cause”. Elenchos, 44(1). https://doi.org/10.1515/elen-2023-0004 .
  18. SCHROEDER, FREDERIC M& ROBERT B. TODD. (1990). TWO GREEK ARISTOTELLAN COMMENTATORS ON THE INTELLECT. The De Intellectu Attributed to Alexander of Aphrodisias and Themistius’ Paraphrase of Aristotle De Anima 3. 4-8. Toronto, Canada, OONTIFICAL INSTITUTE OF MEDLAEVAL STUDIES.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار