بررسی انتقادی دیدگاه بابا افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی پیرامون حقیقت زمان و دهر

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار، گروه فلسفه و کلام، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، بیرجند، ایران

2 دانشیار، گروه فلسفه و کلام، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی، سازمان سمت، تهران، ایران

چکیده

افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی ازجمله فیلسوفان و شاعران قرن هفتم است. از وی رساله‌ها و کتب گوناگونی بر جای مانده است. مسئلۀ حقیقت زمان و چگونگی ارتباط آن با معنا و مفهوم دهر ازجمله‌ دیدگاه‌‌ها و رویکردهای قابل‌توجه و مهم او محسوب می‌شود. ارائۀ مفهوم درست و صحیحی از مسئلۀ زمان و دهر مهم‌ترین مسئلۀ این پژوهش محسوب می‌گردد. وی حقیقت زمان را تنها مختص مقولات عرضی دانسته و سعی نموده است که میان این حقیقت با مفهوم دهر پیوند برقرار نماید. نکتۀ مهمی که در دیدگاه وی دیده می‌شود، تفاوتی است که کاشانی میان دو مفهوم زمان و وقت بیان نموده است که ازسوی هیچ فیلسوفی بیان نشده است. کاشانی پیرامون معنای دهر تعابیرمختلف و گاه متضادی نسبت‌به حقیقت آن بیان نموده است. ازاین‌جهت معنای محصلی از مفهوم دهر در منظومۀ فکری وی یافت نشد. در این نوشتار سعی شده است که با بهره‌گیری از روش توصیفی‌کتابخانه‌ای، ابتدا دیدگاه کاشانی پیرامون این دو مفهوم به‌طور دقیق تبیین شود و در ادامه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical Review of Baba Afzal al-Din Muhammad Maraghi Kashani’s View on the Nature of Time (Zamān) and Eternity (Dahr)

نویسندگان [English]

  • Reza Hesari 1
  • Hamidreza Khademi 2
1 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Philosophy and Theology, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand, Birjand, Iran
2 Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, Research Institute for Humanities Research and Development, SAMT Organization, Tehran, Iran
چکیده [English]

Afzal al-Din Muhammad Maraghi Kashani, a philosopher and poet of the seventh century AH, has left behind numerous treatises and books. His perspective on the nature of time and its relationship with the concept of eternity (dahr) is among his notable and significant contributions. Providing a correct and precise understanding of the concepts of time and eternity is the primary concern of this research. Kashani considers the nature of time to be exclusively associated with accidental categories and attempts to establish a connection between this nature and the concept of eternity. A significant point in his viewpoint is the distinction he makes between the concepts of time (zamān) and moment (waqt), a distinction not articulated by other philosophers. Kashani offers various and sometimes contradictory interpretations regarding the meaning of eternity, resulting in an absence of a definitive understanding of this concept within his intellectual framework. This article employs a descriptive-library method to first precisely elucidate Kashani’s views on these two concepts and subsequently analyze and critique them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afzal al-Din Kashani
  • Eternity (Dahr)
  • Time (Zamān)
  • Moment (Waqt)
  1. ابن‌حزم، علی بن احمد. (2007). رسائل ابن حزم الأندلسی (تصحیح و تحقیق احسان عباس). بیروت: مؤسسة العربیّة للدراسات و النشر.
  2. ابن‌رشد، محمد بن محمد. (1377). تفسیر ما بعد الطبیعة. تهران: حکمت.
  3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1376). الإلهیّات من کتاب الشفاء، (تصحیح حسن حسن‌زاده آملی). قم: بوستان کتاب.
  4. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1404). التعلیقات، (تحقیق عبدالرحمن بدوی). بیروت: مکتبة الإعلام الإسلامی.
  5. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (بی‌تا). الرسائل فی الحکمة و الطبیعیّات، (ترجمۀ حنین بن اسحاق). مصر: دار العرب.
  6. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1405). الطبیعیّات من کتاب الشفاء، (مراجعة الدکتور ابراهیم مدکور بیومی). قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  7. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، (مقدمه و تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  8. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1371). المباحثات، (تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر). قم: بیدار.
  9. اخوان الصفا. (1412). رسائل اخوان الصفا. بیروت: الدار الإسلامیة.
  10. استرآبادی، سیدمحمدباقر (میرداماد). (1391). الأفق المبین، (تصحیح حامد ناجی اصفهانی). تهران: میراث مکتوب.
  11. استرآبادی، سیدمحمدباقر (میرداماد). (1381). مجموعۀ مصنفات میرداماد، (به اهتمام عبدالله نورانی). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  12. بی‌نام. (1338). مختصر فی ذکر الحکماء الیونانیین و الملّیین، (تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه). تهران: فرهنگ ایران‌زمین.
  13. جوادی آملی، عبدالله. (1393). رحیق مختوم. قم: اسراء.
  14. رازی، محمد بن عمر (فخر رازی). (1373). شرح عیون الحکمة، (تحقیق احمد حجازی سقا). تهران: مؤسسة الصادق.
  15. رازی، محمد بن عمر (فخر رازی). (بی‌تا). المباحث المشرقیة. قم: بیدار.
  16. سبزواری، هادی. (1383). اسرار الحکم فی المفتتح و المختتم، (تصحیح کریم فیضی). قم: مطبوعات دینی.
  17. سبزواری، هادی. (1372). شرح الأسماء الحسنی، (تحقیق نجفقلی حبیبی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  18. سهروردی، یحیی بن حبش. (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، (تصحیح، تحشیه و مقدمۀ نجفقلی حبیبی). تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی و مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  19. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیّة. قم: مکتبة المصطفوی.
  20. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1366). شرح الأصول الکافی، (تصحیح محمد خواجوی، با حواشی ملا علی نوری). تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  21. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1382). شرح و تعلیقۀ صدرالمتألهین بر الهیات شفاء، (تصحیح نجفقلی حبیبی، با اشراف سیدمحمد خامنه‌ای). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  22. طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد. (1384). شرح الإشارات و التنبیهات، (تصحیح و تحقیق حسن حسن‌زاده آملی). قم: بوستان کتاب.
  23.  فارابی، محمد بن محمد. (1995). آراء أهل المدنیة الفاضلة، (شارح: بوعلی ملحم). بیروت: دار مکتبة الهلال.
  24. کندی، یعقوب بن اسحاق. (1978). رسائل الکندی الفلسفیة، (تحقیق محمد عبدالهادی ابوریده). قاهرة: دار الفکر العربی.
  25. لوکری، فضل بن محمد. (1373). بیان الحق بضمان الصدق، (تصحیح و مقدمۀ ابراهیم دیباجی). تهران: مؤسسۀ بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی مالزی.
  26. مدرس رضوی، محمدتقی. (1370). احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی. تهران: اساطیر.
  27. مرقی کاشانی، افضل‌الدین محمد. (1363). رباعیات بابا افضل کاشانی، (مقدمۀ سعید نفیسی، به‌ضمیمۀ مختصری از احوال و آثار وی). تهران: کتابخانۀ دانشکده.
  28. مرقی کاشانی، افضل‌الدین محمد. (1366). مصنفات افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی، (تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی). تهران: خوارزمی.
  29. میراحمدی، عبدالله؛ روح‌الامین، نرگس‌السادات. (1400). مقارنۀ دیدگاه فیلسوفان و قرآن کریم در بحث زمان، دهر و سرمد. آموزه‌های فلسفۀ اسلامی. ۱۶(28). 289-313. https://doi.org/10.30513/ipd.2021.2150.1190