تحلیل انتقادی برهان صدیقین ملاصدرا بر مبنای دو رویکرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

چکیده

در میان براهین اثبات وجود خداوند، برهانی به نام «برهان صدّیقین» وجود دارد که بر اساس مبانی حکما، برهانی اسدّ و اخصر ـ یعنی محکم‌ترین وکوتاه‌ترین راه‌ـ برای اثبات خداوند است و در آن از غیر خداوند بر او استدلال نمی‌شود. ملاصدرا تقریری از برهان صدیقین بر مبنای اصالت وجود، وحدت تشکیکی وجود و امکان فقری موجودات اقامه کرده است و مدعی است که برهان او شرایط برهان صدیقین را دارد. اما تفسیرهای متعددی از برهان او ارائه شده و نقدهای مختلفی به آن وارد کرده‌اند از جمله اینکه این برهان بر خلاف ادعا، دارای مقدمات متعددی است. این مقاله تلاش کرده با بررسی و تحلیل برهان ملاصدرا بر اساس دو رویکرد او، یعنی وحدت تشکیکی وجود و وحدت شخصی وجود، این برهان را ارزیابی کند. این بررسی نشان می‌دهد که برهان صدیقین ملاصدرا بر مبنای رویکرد وحدت شخصی وجود به برهان مشروطِ یادشده نزدیک‌تر است. اما در این صورت برهان با اشکالات دیگری مواجه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Critical Analysis of Mullā Ṣadrā's Burhan al-Siddiqin “the Proof of the Veracious” Based on Two Approaches

نویسندگان [English]

  • Ali Arshad Riahi 1
  • Majid Sadeqi Hasanabadi 2
  • Robabeh Jalili Behabadi 3
1 Full professor at University of Isfahan
2 Associate professor at University of Isfahan
3 A PhD student of Hikmat al-mut'āliyyah
چکیده [English]

Burhan al-Siddiqin, the Proof of the Veracious is an argument among other arguments for proving the existence of God. According to the principles of hukama (Islamic philosophers), this demonstration is ‘the firmest and most concise proof’ (burhan-e asadd akhsar) ones for proving the existence of God and in this proof it is not argued by other than God for proving God. Mullā Ṣadrā has advanced an exposition of Burhan al-Siddiqin based on the primacy of existence (asalat al-wujud), graded unity of being (wahdat-i tashkiki-i wujud) and possibly ontological poverty (faqr) of the existent things and he claims that his demonstration has the provisions of Burhan al-Siddiqin but different Explanations of his demonstration have been put forward and different critiques have been provided such as this proof contrary to its claim has several preliminaries. This paper is going to study and analyze Mullā Ṣadrā's Burhan according to two approaches means graded unity of being (wahdat-i tashkiki-i wujud) and the individual unity of the existence (al-wahdat al-shakhsi wujud) evaluates this proof. This examination shows that Mullā Ṣadrā's Burhan al-Siddiqin based on the approach of the individual unity of the existence is closer to the mentioned conditioned demonstration. But in this case, the demonstration faces other problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mullā Ṣadrā
  • Burhan al-Siddiqin
  • Graded unity of being (wahdat-i tashkiki-i wujud)
  • Individual unity of the existence (al-wahdat al-shakhsi wujud)
  • The unity of being (wahdat al-wujud)