مبادی عمل از دیدگاه فارابی و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مٶسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

بحث مبادی عمل، یکی از اصلی‌ترین مسائل حوزه نظر و عمل است. فارابی و ملاصدرا در ضمن برخی از مباحث فلسفی به این موضوع پرداخته‌اند. فارابی و ملاصدرا در تبیین فرایند عمل معتقدند که افعال انسان به لحاظ مراحل و فرایند پیدایش، دارای یک‌سری مبادی است. این مبادی در یک نگاه کلی از بعید به قریب عبارت‌اند از: قوای مدرکه، قوه شوقیه، اراده و قوه عامله. قوای مدرکه، مبادی بعید و قوه شوقیه و اراده، مبدأ متوسط، و قوه عامله، مبدأ قریب فعالیت عملی انسان هستند. رابطه این سه قوا با یکدیگر به صورت ترتیبی و طولی است؛ به این صورت که قوه مدرکه سبب تحریک قوه شوقیه، و قوه شوقیه سبب اراده، و اراده عامل قوه عامله است. عمل نیز به عنوان یکی از افعال انسان، از مرحله نظر و معرفت تا مرحله عمل و عینیت، مراحل مذکور را می‌گذراند. با این حال، این دو حکیم در برخی از آراء در این زمینه تفاوت دارند.
در این پژوهش ضمن تبیین دیدگاه هر یک از این دو حکیم، به تحلیل و مقایسه آراء آن‌ها پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Origins of Practice From the View of Mullā Ṣadrā and Fārābī

نویسنده [English]

  • Ahmad Shahgoli
An academic member at Institute for Research in Philosophy
چکیده [English]

The issue of the origins of practice is one of the most principle subject in the area of the theory and practice. Mullā Ṣadrā and Fārābī have studied this issue among some philosophical issues. They in determination of the process of practice believe that man's acts have some origins in respect to stages and the process of creation. These origins in a short look from remote to proximate are: imaginative potential (quwwa al-khayal), the faculty of yearning (shawq)
-appetite-, voluntary and practical faculty of the soul (quwwa ‘amaliyya). Imaginative potential (quwwa al-khayal) “the remote principles” and the faculty of yearning (shawq) -appetite-, voluntary “intermediate principle” and the practical faculty of the soul (quwwa ‘amaliyya) “proximate principle” are of human practical activities. The relation between these three potentials is hierarchical and longitudinal. The imaginative potential (quwwa al-khayal) arouses the faculty of yearning (shawq) -appetite- and the faculty of yearning (shawq) causes voluntary and voluntary is the agent of the practical faculty of the soul (quwwa ‘amaliyya). Practice as one of human deeds from the stage of idea and knowledge (maʿrifa) to the stage of practice and objectivity passes the aforementioned stages. These two philosophers have some different attitude to this field. Meanwhile presenting both philosophers opinions, it analyses and compares them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The origins of practice
  • Act or action
  • Human being
  • Fārābī
  • Mullā Ṣadrā