اتحاد عاقل و معقول در منظر ابن سینا و صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«اتحاد عاقل و معقول» از معدود مسائلی است، که با مخالفت و موافقت دو فیلسوف بزرگ مواجه شده است.بوعلی به‌عنوان منکر اصلی و صدرالمتألهین به عنوان موافق جدی.
بوعلی در «شفاء» و «اشارات» ،«اتحاد عقل و عاقل» را ردّ می‌نماید ولی در «مبدأ و معاد» برای آن برهان می‌آورد. این تفاوت رویه بوعلی، نزد فیلسوفان بعد محل سؤال بوده است. صدرالمتألهین برای «اتحاد» سه معنا ذکر می‌نماید و می‌فرماید «اتحاد عاقل و معقول» به دو معنای اول به همان برهان بوعلی به هیچ وجه قابل اثبات نیست، ولی معنای سوم اتحاد نه تنها ممکن بلکه تحقق علم در تمام مراتب متوقف بر آنست.صدرا میگوید بوعلی معنای سوم از اتحاد را تنها در مبدأ و معاد پذیرفته است و آنگاه در بدست آوردن دیدگاه اصلی بوعلی تردید نموده است.اما حقیقت آنست که بوعلی هرگز متناقص سخن نگفته است.اینگونه نیست که در «شفاء» و «اشارات» دیدگاه واقعی خود را اظهار کرده و در «مبدأ و معاد» طبق مذاق فیلسوفان مشاء سخن گفته باشد. فهم دیدگاه اصلی بوعلی تنها در سایه فهم دقیق از منظومه فکری وی محقق است همان مسیری که ما پیمودهایم و نشان داده‌ایم معنای سوم اتحاد باور همیشگی بوعلی است و اساساً اختلافی میان بوعلی و ملاصدرا وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identity of Subject and Object in the View of Ibn Sina and Sadr-ol-Mote'allehin

نویسندگان [English]

  • Jalil Muhammadi Khanghah
  • Abdullah Nasri
PhD student of Islamic Philosophy & Theology
چکیده [English]

The “identity of subject and object” is one of the few issues that has been met with the disagreement of two great philosophers. Abu Ali as the main denial and Sadr-ol-Mote'allehin as a serious proponent. Bu Ali rejects identity of subject and object in “The Book of Healing” and “Al-Isharat” but argues in “The Book of Al-Mab-da and Al-Ma'ada” (The Book of Origin and Resurrection). This difference in the approach of Bu Ali has been questioned by later philosophers. Sadr-ol-Mote'allehin mentions three meanings for “unity” and argues that “identity of subject and object” cannot be substantiated in the first two sense by the same argument of Bu Ali, but the third meaning of unity is not only possible but it is also the realization of science at all levels. Sadra says that Bouali accepted the third meaning of unity only in “The Book of Al-Mab-da and Al-Ma'ada” (The Book of Origin and Resurrection), and then doubted that he would obtain the original view of Bu Ali. But the truth is that Boali has never spoken contradictory. But the truth is that Bo Ali has never spoken contradictory. It is not permissible to state his true view in “The Book of Healing” and “Al-Isharat” and to speak in “The Book of Al-Mab-da and Al-Ma'ada” (The Book of Origin and Resurrection) according to the philosophers. Understanding Bu Ali’s main point of view is only in the light of a detailed understanding of his system of thought which is the way we have come and have showed is the third meaning of unity that is the permanent belief of Bu Ali, and there is basically no difference between Bu Ali and Mulla Sadra.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity
  • Possessor of intellect
  • Object of intellection
  • Bo Ali
  • Sadr-ol-Mote'allehin