بررسی نظریۀ شبح در مبحث وجود ذهنی (و تبیین نسبت آن با نظریۀ ماهوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اصفهان

2 دانش‌آموختۀ حوزۀ علمیۀ قم

چکیده

این نوشتار به بحث دربارۀ نظریۀ شبح در باب وجود ذهنی می‌پردازد و سه تفسیر را مورد بررسی قرار می‌دهد. در تفسیر اول به نگاه مشهور از شبح پرداخته می‌شود که شبح را نظریه‌ای در مقابل نظریۀ اتحاد ماهوی می‌داند که علاوه بر اختلاف وجودی بین ذهن و عین، معتقد به اختلاف ماهوی بین ذهن و عین نیز هست. این تفسیر خود دارای چهار گونه است که خواسته یا ناخواسته در سیر مباحث فلسفی ـ کلامی مطرح شده است. گونه‌ها به ترتیب عبارت‌اند از: 1. شبح مشابه؛ 2. شبح رمزگونه؛ 3. شبح با انقلاب؛ 4. جمع بین نظریۀ اتحاد ماهوی و شبح. تفسیر دوم، نظریۀ شبح را همان نظریۀ اتحاد ماهوی بین ذهن و عین می‌داند و تفسیر سوم جنبۀ مفهومی ـ حکایی است که ماهیتْ خود به ذهن نمی‌آید، بلکه مفهومی از آن به ذهن می‌آید که خاصیت حکایت از خارج را دارد. در این مقاله پس از توضیح و تفصیل تفاسیر، به داوری پرداخته می‌شود و در نهایت تفسیر دوم از شبح پذیرفته می‌شود.

کلیدواژه‌ها