2
دانشجوی دکتری حکمت متعالیه پردیس بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
معرفت عقلی و عرفانی تفاوت‌هایی در روش رسیدن به معرفت دارند؛ یکی از استدلال عقلی بهره می‌گیرد و دیگری از شهود و مکاشفه. با این حال، این دو جدا از هم نیستند و با یکدیگر تعامل دارند. از نگاه صدرا مجرد شهود بدون برهان کافی نیست و از طرفی آنچه راوی با برهان بدان دست یافته بود، با چشم شهود مکاشفه کرده است. از سویی، عقل از دریافت کنه حقیقتِ اشیا ناتوان است و با عرفان می‌توان به دریافت آن نائل شد. از سوی دیگر، عقلِ خالص منکر کشف و شهود نیست و برای کشف درست از نادرست می‌تواند ملاک و معیار باشد. به نظر می‌رسد معرفت‌شناسی صدرایی در همۀ حوزه‌های آن در هم تنیدگیِ زیادی با مسئلۀ وحدت عاقل و معقول دارد. ملاصدرا با تلفیق این نظریه با اشتدادِ وجودشناختی نفس در فرایند حرکت جوهری، مدعی وجود تعامل حداکثری بین معرفت عقلی و شهودی است.
)