یکی از فروع مهم اصل علیت، قاعدة سنخیت علت و معلول است. توجه فیلسوفان در مباحث مربوط به علیت بیشتر متوجه خود اصل علیت و ضرورت علی ـ معلولی بوده و کمتر به قاعدة سنخیت پرداخته شده است. ملاصدرا در این باره بیش از فیلسوفان پیشین خود به بررسی و کندوکار پرداخته و مطالبی نو را مطابق مبانی نظام فلسفی‌اش عرضه کرده است. این مقاله با نگاهی تاریخی و تحلیلی به چیستی، تبیین و گسترة قاعدة سنخیت علت و معلول در فلسفة اسلامی و به ویژه حکمت متعالیه و دیدگاههای ملاصدرا پرداخته و در فرجام به این نتیجه رسیده است که سنخیت علت و معلول دو معنای حداقلی و حداکثری دارد. معنای حداقلی بر مبنای نظامهای فلسفی قبل از حکمت متعالیه تبیین می‌شود اما معنای حداکثری با توجه به مبانی خاص حکمت متعالیه چون اصالت وجود و تشکیک وجود تبیین می‌گردد. با این تفکیک آشکار می‌شود بسیاری از مخالفتها با قاعدة سنخیت علت و معلول در حقیقت متوجه معنای حداکثری سنخیت است و معنای حداقلی پذیرفتة بیشتر فیلسوفان است.
)