واکاوی نظری مرتبه ادراکی تخیل و مفاهیم بنیادین مرتبط به آن از دیدگاه ملاصدرا با چشم‌انداز روان‌شناسی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

روان‌شناسی شناختی یکی از شاخه‌های مهم روان‌شناسی است که در آن به مفاهیم مهم مرتبط به ادراک، زبان، فهم و چگونگی پردازش اطلاعات می‌پردازد. از آنجا که ملاصدرا اندیشمندی است که نظرات بسیاری درباره انسان داشته است، بنابراین می‌توان به استخراج آراء وی در حوزه‌های مختلف روان‌شناسی پرداخت.
در این راستا، این نوشتار به مسئله تخیل به عنوان یکی از مفاهیم مهم در روان‌شناسی شناختی پرداخته و نشان داده است که مفاهیم حس مشترک، خیال، واهمه، حافظه، متصرفه، متخیله و متفکره، در دستگاه ادراکی تخیل جای می‌گیرد و سازوکار هر یک را تعیین کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theoretical Analysis of the Perceptual Position of Imagination and Related Basic Concepts from Mullā Ṣadrā’s Point of View with the Perspective of Cognitive Psychology

نویسندگان [English]

  • Reyhaneh Shayesteh 1
  • Muhammad Kazem Elmi Sola 2
  • Sayyed Morteza Hosseini Shahroudi 3
1 PhD student in Transcendent Wisdom
2 Assistant professor at Ferdowsi University of Mashhad
3 Professor at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Cognitive psychology is one of the important branches of psychology in which it deals with important concepts related to perception, language, comprehension and how information is processed. Since Mullā Ṣadrā is a thinker who has had many opinions about man; therefore, it is possible to extract his views in various fields of psychology. In this regard, this article deals with the issue of imagination as one of the important concepts in cognitive psychology and has shown that the concepts of common sense (sensus communis), imagination, fear, memory, modifying (faculty of disposal), imaginative (faculty of imagination) and cogitative faculty places in the perceptual system of imagination and determines the mechanism of each.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagination
  • Cognitive Psychology
  • Mullā Ṣadrā

مراجع

احمدی، علی‌اصغر، فطرت بنیان روان‌شناسی اسلامی، تهران، امیرکبیر، 1362 ش.
ارشد ریاحی، علی، و صفیه واسعی، «ارتباط مراتب وجود با مراتب ادراک از نظر ملاصدرا»، جستارهایی در فلسفه و کلام (مطالعات اسلامی)، سال چهل و سوم، شماره پیاپی 2/86 ، بهار و تابستان 1390 ش.
بنی‌جمالی، شکوه‌السادات، و حسن احدی، علم‌النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی و تطبیق آن با روان‌شناسی جدید، چاپ دوم، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1363 ش.
حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، و ریحانه شایسته، «هوش معنوی؛ مٶلفه‌ها و مبانی آن در حکمت متعالیه»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال نوزدهم، شماره 1 (پیاپی 71)، بهار 1396 ش.
روزت، ای.، روان‌شناسی تخیل، برگردان اصغر الهی و پروانه میلانی، تهران، گوتنبرگ، 1371 ش.
رونن، تامی، قدرت سازندۀ تصویرسازی ذهنی، ترجمه اکرم خمسه، تهران، کتاب ارجمند، 1393 ش.
سیاسی، علی‌اکبر، علم‌النفس ابن‌سینا و تطبیق آن با روان‌شناسی جدید، تهران، دانشگاه تهران، 1333 ش.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
همو، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1417 ق.
همو، العرشیه، بیروت، مٶسسة التاریخ العربی، 1420 ق.
همو، المبدأ و المعاد، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354 ش.
همو، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیه، تصحیح و تحقیق و مقدمه سیدمحمد خامنه‌ای، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378 ش.
همو، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مٶسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363 ش.
فروید، زیگموند، روان‌شناسی فراموشی؛ آسیب‌شناسی روانی در زندگی روزمره، ترجمه مهوش قویمی، تهران، آفتاب، 1386 ش.
مصلح، جواد، مبدأ آفرینش از دیدگاه فلاسفه اسلام، تهران، دانشگاه تهران، 1354 ش.
مقدادی، بهرام، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی؛ از افلاطون تا عصر حاضر، تهران، فکر روز، 1378 ش.
Nolen-Hoeksema, Susan & Others, Atkinson & Hilgard’s Introduction to Psychology, 15th Ed., California, Belmont, Wadsworth Pub Co., 2009.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار