مطالعه تطبیقی علت تامه و ناقصه در فلسفه با سبب و شرط در علم اصول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

علیت که از مبادی وجود و اندیشه است، از مباحث مهم در حوزه معارف دینی به شمار می‌رود. متفکران شیعه به عنوان جریانی عقل‌گرا، همواره از اصل علیت دفاع کرده و به تبیین احکام و اقسام آن پرداخته‌اند. تقسیم علت به تامه، ناقصه، حقیقی، معد، بسیط، مرکب، قریب، بعید و... در فلسفه، و تقسیم به سبب، شرط، مقتضی، مانع و معد و... در علم اصول، از جمله مباحث مشترک میان این دو علم است. فلاسفه این تقسیم را بیشتر به روش حصر ثنایی انجام داده و دانشمندان علم اصول ناظر به اعتبارات فقهی و عملی، تقسیمی چندگانه ارائه کرده‌اند. در این مقاله با روش تحلیلی، به مطالعه تطبیقی تقسیمات علت در این دو علم پرداخته و با نقد تبیین اصولی نشان داده‌ایم که تقسیم علت به روش ثنایی، از انسجام و اتقان بیشتری برخوردار، و با اشکالات کمتری مواجه است. ضمن آنکه می‌توان برخی تقسیمات علت در دانش اصول را بر اساس تقسیم رایج در فلسفه تفسیر کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Complete (Perfect) and Incomplete (Partial) Cause in Philosophy with Motive (Reason) and Condition in the Knowledge of the Principles of Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Gholam Ali Moghadam
Assistant professor at Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

Causality, which is one of the principles of existence and thought, is one of the important issues in the field of religious knowledge (studies). Shiite thinkers, as a rationalist current, have always defended the principle of causality and explained its rulings and types. Division of cause into complete (perfect), incomplete (partial), real, preparing, simple, compound (composite), proximate, remote, etc. in philosophy and division into cause, condition, appropriateness (necessary), hindrance (hindering) and preparer, etc. in the knowledge of principles of jurisprudence, is one of the common topics between these two studies. Philosophers have done this division mostly by the method of dichotomy exclusion, and the scholars of the knowledge of principles have presented multiple divisions according to the jurisprudential and practical credentials. In this article, we have comparatively studied the divisions of cause in these two sciences by an analytical method, and by criticizing of the explanation principally, we have shown that the division of causes in the dichotomy method is more coherent and convincing and faces fewer problems. In addition, some divisions of motive (reason) in the knowledge of principles can be interpreted based on the common division in philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divisions of cause
  • Cause in principles and philosophy knowledge
  • Motive (reason) in Philosophy and Principles
  • Complete (perfect) and incomplete (partial) cause in the knowledge of principles